Forum Okrętów Wojennych

Były sobie niegdyś na Wiśle dwa promy kolejowe obsługujące przedzielone rzeką sieci wąskotorówek: gdańskiej i kwidzyńskiej. O ile prom kolejki gdańskiej o nazwie Ägir dotrwał do czasów powojennych służąc w Świbnie jako "Świbno", o tyle prom kolejki kwidzyńskiej jest zupełnie zapomniany. Zapewne wynika to z faktu że zakończył służbę już w 1920 roku wraz z ustanowieniem wzdłuż Wisły granicy polsko-niemieckiej. Szukam materiałów na jego temat. Z tego co dotychczas znalazłem wynika, że był to prom parowy (Dampffähre, Trajekt) o nazwie "Landrat Brückner" (możliwa też pisownia: Landrath). Sprzeczne są informacje o jego pochodzeniu. Wedle jednego źródła (nieco bardziej wiarygodnego) prom ten zbudował szczeciński Vulcan w 1900 roku. Wedle innego - gdański J.W. Klawitter w 1901. Drugie źródło podaje więcej danych: numer stoczniowy: 246, wymiary: 27 x 6,6m, zanurzenie: 1,1, nośność 71t. Nie wiem, które z tych źródeł jest bliższe prawdzie - być może jesteście w stanie zweryfikować te sprzeczne dane?
Znane są mi tylko 2 zdjęcia tego promu:





Landrat Brückner pełnił w swoim czasie bardzo odpowiedzialną rolę - to przez niego wiodła główna nitka zaopatrzenia dla pięknego miasteczka Gniew w pierwszych latach XX wieku. Więcej na temat kolejowej przeszłości promu napisałem tutaj:

http://ruciane-nida.org/kmk/viewtopic.p ... 0&start=10

Zagadkowe są losy promu po 1920 roku. Znalazłem tylko informację o możliwym przejęciu go przez kolejki gdańskie, ale brak jakiegokolwiek potwierdzenia tego niusu w źródłach niemieckich. Czy szanowne grono może coś dodać, zaprzeczyć, skomentować? Spojrzenie ze strony czysto okrętowej zapewne kryje ciekawe szczegóły tej nietypowej jednostki. O planach nie marzę, ale być może istnieją jeszcze inne zdjęcia... ewentualnie gdzie można ich szukać?

pozdrawiam
lyck

Chyba największe szanse na znalezienie czegoś to pogrzebać w AP w Gdańsku lub zbiorach BG PAN.

Hej Lyck,
Do Janowa/Gniewa mam dwa kroki (1 krok = 4 km ), obecnie istniejącym promem przeprawiałem się przez Wisłę kilkadziesiąt razy.
Nigdy nie przypuszczałem, że w historii tej przeprawy promowej były tak ciekawe momenty!
Świetny i mało znany temat - żałuję, że nie potrafię pomóc... Mam w Gniewie sporą rodzinę, ale to niestety juz powojenne pokolenie

Kibicuję Ci i mam nadzieję, że pochwalisz się i podzielisz z nami dalszymi ustaleniami.

Vulkan, Szczecin budowal raczej duze statki i nie na Wisla.
Napewnio kolo 1900 nic takiego nie zbudowano w Vulkanie
(listy stocznowe i dane GL).

Klawitter zbudowal w 1900 dla
Ostdeutschebangesellschaft, Mewe (Gniew)
przeznaczone dla sluzby promowej w Culmsee a.d. Weichseö

Dane wg GL, (inne JWK - wg listy stoczniowej z 1905)

#246 Prom parowy Lasndrath Bückner
71 BRT 27,00x6,60x2,10(h)m
2 maszyny 2 cyl. Compound 110KM 2 kotly 2 sruby
(JWK Lasndrat Bückner zanurzenie 1,3m 2x90KM=7w )

#247-8 2 pontony do obslugi pomu Ponton i i Ponton iI
25BRT 10 ,10x5,50x1,60(h) m
(JWK zanurzenie 0,8m pontony przybrzezne dla sluzby przy promie)

#249 holowniczy barkas parowy MÖWE ( = Mewa , nie myliic z Mewe = Gniew)
24BRT 15,00x3,50x1,40(h)m
1 maszyny 2 cyl. Compound 50KM 1 kocial 1 sruba
(JWK zanurzenie 0,95m 60KM=7,75w , dla sluzby przy promie)

Wydaje mi sie ze problem stoczni jest rozwiazany.

AvM

AvM pisze:Vulkan, Szczecin budowal raczej duze statki i nie na Wisla.
Napewno kolo 1900 nic takiego nie zbudowano w Vulkanie
(listy stocznowe i dane GL).

Info o Szczecinie pochodzi z książki p. Richtera "Die Westpreussische Kleinbahnen-Aktiengesellschaft" (w dopisku: historia kolejek na Żuławach między Gdańskiem a Malborkiem). Może zacytuję stosowny fragment o promach podobno(?) ze stoczni Vulcan:



Ponieważ prom "Wittow" z 1895/96 roku istnieje po dziś dzień i jest mimo przebudów (brak kominów, nowy mostek itp.) dość podobny do późniejszego Landrata...
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/c ... Wittow.jpg
...wydawało mi się, że Vulkan jest całkiem prawdopodobnym wykonawcą.
Dane z Klawittera są jednak jednoznaczne. Nawet ten parowy barkas się zgadza - po latach, gdy pojawiła się duża konkurencja w postaci (dziś nieistniejącego) mostu w Opaleniu, Landrat stał sie deficytowy i częściej stał niż pływał - wówczas to barkas był jedynym połączeniem, a prom uruchamiano dopiero po zebraniu się odpowiedniej liczby wagonów. Tak przy okazji - w poniższym opisie podobnego Wittow'a palnięto niezłą gafę, że była to niby jedyna tego typu jednostka w Europie Środkowej:
http://de.wikipedia.org/wiki/Wittow_%28Schiff%29

Klawitter zbudowal w 1900 dla
Ostdeutschebangesellschaft, Mewe (Gniew)
przeznaczone dla sluzby promowej w Culmsee a.d. Weichseö

Zastanawiają mnie te literówki. Zapewne chodzi o Ostdeutsche Eisenbahn-Gesellschaft - spółkę prowadzącą ruch na kolejce kwidzyńskiej. "Culmsee a.d. Weichseö" - a tu pewnie chodzi o "Culm an der Weichsel" czyli Chełmno nad Wisłą, a nie o oddaloną od rzeki Chełmżę (Culmsee). Inna sprawa, że nie było żadnej kolejki w Chełmnie i prom wąskotorowy nie miał tam sensu - słowem - coś tu się chyba nie zgadza. A może to są po prostu literówki programu do rozpoznawania tekstów na skanach (OCR)?

Wydaje mi sie ze problem stoczni jest rozwiazany.

Też mi się tak wydaję. Dziękuje za weryfikację.

To nie sa literowki,

Tak jest w spisie stoczniowym Klawittera.

AvM
PS W ww ksiiazce jest plan AEGIR'a . Czy moglbys mi przemailowac ?

Wygląda na to, że przeprawy wiślane w Świbnie i Gniewie miały defacto zdublowane promy tzn. drogowy+wąskotorowy - działające niezależnie od siebie. Każdy próbujący zbadać ten temat wpada więc w pułapkę 2 nazw promów pływających w prawie tym samym miejscu! W Świbnie jest o tyle łatwiej, że znane są nazwy i drogowego (Schiewenhorst) i kolejowego (Ägir). Niestety po latach zaciera się pamięć o 2 oddzielnych promach i "zlewają" się one w jedno wspomnienie - a to już prosta droga do mylenia nazw obu jednostek... W taką pułapkę wpadł m.in. autor polskiej książki o wąskotorówce gdańskiej uparcie nazywając prom kolejowy jako Schiewenhorst a nie Ägir. Zresztą trudno się dziwić - oba te promy były dla laika właściwie jednakowe:
Ägir:

Schiewenhorst:


Powyższe zdjęcie Schiewenhorst'a jest o tyle ciekawe, że pochodzi z przełomu kwietnia i maja 1945(!). Choć w to trudno uwierzyć, okolice ujścia Wisły - odgrodzone zatopionymi Żuławami, pozostały w rękach niemieckich aż do majowej kapitulacji, a prom działał do samego końca, ostrzeliwany nieskutecznie przez rosyjskie szturmowiki. Późnym popołudniem 8 maja 1945 wypłynął w ostatni rejs przez Bałtyk, wyładowany po brzegi niedobitkami Wehrmachtu. Dotarł do Kilonii.

I tu powstaje kolejne pytanie - gdzie i kiedy zbudowano ten prom drogowy? Bydgoski Leopold Zobel zdaje się zbudował Ägir'a, aczkolwiek w jego spisie (zamieszczonym na tym forum) figuruje chyba tylko prom kolejowy o nazwie Schiewenhorst - czyżby później nazwa ta przeszła na pływający ~280 metrów dalej prom drogowy, zbudowany przez inną stocznię? Jak zwykle więcej pytań niż odpowiedzi...
Jeszcze wracając do promu Gniew-Janowo. Tu paradoksalnie więcej napisano o promie kolejowym (Landrat Brückner) niż o istniejącej do dziś przeprawie drogowej. Na dodatek obie przystanie dzieliło dosłownie parę metrów, więc o pomyłke jeszcze łatwiej niż w Świbnie. Ciekawe więc jak się nazywał i kto zbudował dawny gniewski prom drogowy...

pozdr
lyck

I tu powstaje kolejne pytanie - gdzie i kiedy zbudowano ten prom drogowy? Bydgoski Leopold Zobel zdaje się zbudował Ägir'a, aczkolwiek w jego spisie (zamieszczonym na tym forum) figuruje chyba tylko prom kolejowy o nazwie Schiewenhorst - czyżby później nazwa ta przeszła na pływający ~280 metrów dalej prom drogowy, zbudowany przez inną stocznię? Jak zwykle więcej pytań niż odpowiedzi

Wedlug mnie Zobel sam prawie nie budowal statkow
- zalatwial zlecenia byl wiec posrednikiem, a sam zajmowal sie
dostarczeniem sillowni.

AvM

lyck pisze:W taką pułapkę wpadł m.in. autor polskiej książki o wąskotorówce gdańskiej uparcie nazywając prom kolejowy jako Schiewenhorst a nie Ägir.

Czy masz na myśli książkę B.Pokropińskiego "Koleje wąskotorowe Polski Północnej" czy też inną pozycję?

Pet5 pisze:Czy masz na myśli książkę B.Pokropińskiego "Koleje wąskotorowe Polski Północnej" czy też inną pozycję?

Tak

Panowie Pan Pokropiński nie wpadł w pułapkę tylko nie dopiewiedział czegoś prom kolejowy SCHIEWENHORST II zmienił nazwę na AEGIR w 1940 r. tak przynajmiej wynika z dokumentów. Pytanie kto go zbudował jest trudne. Niemcy podają rok budowy 1905 i miejsce Bromberg (Bydgoszcz). Niektóre żródła podają że dokonał tego zakład Maschinen und Dampfkessel-Fabrik L. Zobel, Bromberg, tak brzmi nazwa tej firmy dziś mozna to potwierdzić budował owszem statki jak i zamawiał kadłuby aby wstawiać siłownię. W spisie bydgoskim z 1904 roku firma figuruje jako Maschinen-und Dampfkesse-Fabrik Eisengiesserei Schiffswerft Dampfhammerwerk L. Zobel zbudował kadłub promu SCHIEWENHORST II wyposażył w kotły i maszyny. Pózniej prom przeholowano do Gdańska do współpracującej mocno z Zoblem firmy H. Merten Maschinenfabrik G.m.b.H. Danzig i tam wykończono ale temat współpracy tych firm to pózniej. Na odcinku od Świbna do Kiezmarku pływało łącznie 5 promów

Mam plany tego promu. Napiszę o nim cos więcej pózniej bo muszę cos jeszcze zweryfikować

Ciekawy film z 1943, pomiędzy 11:30 a 11:53 prom drogowy w Mikoszewie, wcześniej prom z Chełmna i sporo wiślanych klimatów...
LINK

Czy ta książka o kolejach wąskotorowych Polski północnej jest nową pozycją na rynku, czy to już historia.
Mnie bardzo by zainteresowała.

Jest chyba jeszcze do kupienia, np. tu:

http://opitz.pl/index.php?page=shop.pro ... &Itemid=30

Podobno jeszcze w tym roku ma się ukazać nowa książka na ten temat. Autorem jest Roman Witkowski.