Forum Okrętów Wojennych

"Goplana"w Tczewie ok 1935 r. Zbiory: F. Manikowski
"Gopło" na Wiśle. Zbiory: F. Manikowski


NAZWA STATKU: „GOPŁO”

POPRZEDNIE NAZWY: ex „GOPLANA”; ex „KDF-5”; ex „JOHANN KESSELHUT; ex „GOPLANA”; ex „BRAHEMŰNDE”; ex „HAMELN”.
TYP STATKU: HOLOWNIIK PAROWY TYLNOKOŁOWY
ROK BUDOWY: 1899
STOCZNIA: Werft der „Kette” Deutsche Elbschiffahrttsgesellschaft, Dresden. [Niemcy]
NR. BUD.: 313

DANE TECHNICZNE:
1899
długość: 38,80 m; szerokość: 6,35 m; wysokość burt: 2,02 m; zanurzenie: 1,00 m.; nośność:50 t.
1923
długość: 38,93 m; szerokość: 6,60 m; zanurzenie: 1,20 m; wyporność:75 t.
1936
długość: 38,93 m; szerokość: 6,50 m; zanurzenie min: 0,67 m; zanurzenie max.: 1,32 m; uciąg: 650 t.; ładowność:47 t; pasażerów: 132 osób.
1942
długość: 40,18 m; szerokość: 6,36 m; wysokość burt: 2,00 m; nośność: 86,72 t.
1947
długość całkowita: 40,18 m; długość m.p.: 38,80 m; szerokość na wręgach 6,36 m; szerokość całkowita: 7,03 m; wysokość nierozbieralna: 3,50 m; zanurzenie min.:0,70 m; zanurzenie max.: 1,30 m.
1960
długość całkowita: 40,00 m; szerokość całkowita: 7,03 m; wysokość burt: 2,05 m; wysokość nierozbieralna: 3,70 m;

SILNIKI GŁÓWNE:
1 maszyna parowa podwójnego rozprężania prod. Werft der „Kette” Deutsche Elbschiffahrttsgesellschaft, Dresden 1899 r. Nr fabr. 313; moc: 220 KM; średnica cylindra wysokiego ciśnienia 408 mm; średnica cylindra niskiego ciśnienia: 704 mm; skok tłoka: 100 mm; ilość obrotów 40/min.
1 prądnica o mocy 2,4 kW = 24 V
od 1964 r. 1 prądnica o mocy 1,6 kW 110 V
KOTŁY PAROWE:
1 kocioł parowy prod. der „Kette” Deutsche Elbschiffahrttsgesellschaft, Dresden 1899 r. ciśnienie 10 atm; pow. ogrzewania 72,6 m.
1 kocioł parowy płomieniówkowy prod. Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych, Gliwice. Nr fabr.: 2212; ciśnienie 10 atm.; pow. ogrzewania: 80,2 m2
INNE DANE:
materiał budowy: dno: stal; burt: stal; pokład: stal
kadłub nitowany o poprzecznym systemie wiązań.
napęd: tylne koło łopatkowe; prędkość bez ładunku 15 km/godz. z pełnym ładunkiem 7 km/godz.; załoga: 7 osób;
PORT MACIERZYSTY:
Bydgoszcz.
ARMATOR:
P.P. Żegluga Bydgoska w Bydgoszczy.
NUMERY REJESTRACYJNE:
68 [BSR, Bromberg]; 1309 [PZW., Bydgoszcz] 6263 [PZW. Bydgoszcz] 335 [RDW., Bydgoszcz]; Bg-I-85 [IŻŚr., Bydgoszcz]
RYS HISTORYCZNY

Zbudowany dla Mindener Schleppschiffahrt Gesellschaft, Minden jako statek holowniczo-towarowy. Nazwany „HAMELN”. Pływał głównie na Wezerze. Zakupiony 27 maja 1918 roku za kwotę 48.000 RM przez Bromberger Schleppschiffahrt A.G, Bromberg [dz. Bydgoszcz]. Nazwany „BRAHEMŰNDE” w dniu 20 sierpnia 1918 r. Pływał na trasie Bromberg-Danzig. Od 1920 roku w Lloydzie Bydgoskim S.A., Bydgoszcz. Na początku kwietnia 1925 roku zmieniono nazwę statku na „GOPLANA”. We wrześniu 1939 roku po zajęciu Bydgoszczy przez Wehrmacht zajęty początkowo przez Wasserschutzpolizei a potem jako byłe mienie polskie przez der Kommisärische Verwälter der Haupttreuhanstelle Ost für Binnenschiffahrt des Weichselstromgebietes, Danzig. W sierpniu 1940 roku przyznany Bromberger Schleppschiffahrt, A.G., Bromberg zmienił nazwę na „JOHANN KESSEHUT”. Rok później w stoczni BSA został przebudowany. zmieniono koła łopatkowe i przebudowano rufę. Jego kapitanem był Josef Blachowski a mechanikiem niejaki Gosnacki. Holownik był w czarterze firmy Dyckerhoff & Widmann z Płocka. W lipcu 1943 r. „Johann Kesselhut” przeszedł naprawę koła łopatkowego. W kwietniu 1945 roku zarekwirowany przez Armię Czerwoną i jako „KDF-5” skierowany do Modlina. Po interwencji Rejonowego Komisarza Żeglugi W. Szczytta w IV Oddziale Transportu Wojennego Armii Czerwonej w Bydgoszczy gen. Szczepiennikow wydał zwolnienie z rekwizycji. Holownik zwrócono w Modlinie w maju 1945 roku. Przejęty przez Okręgowy Urząd Likwidacyjny w Bydgoszczy a następnie zwrócony Lloydowi Bydgoskiemu S.A., w Bydgoszczy gdzie przywrócono mu nazwę „Goplana”. Jego kapitanem był Stanisław Gajewski a później Bolesław Jasiński. W listopadzie 1948 roku ukazało się Zarządzenie Ministra Komunikacji Nr 16 o upaństwowieniu firmy Lloyd Bydgoski. Na początku 1949 roku holownik przejęła Państwowa Żegluga Śródlądowa we Wrocławiu Oddział w Warszawie Ekspozytura w Bydgoszczy zmieniając nazwę na „GOPŁO”. W tym samym roku zamontowano na holowniku agregat prądotwórczy. W 1950 roku w wyniku reorganizacji w żegludze śródlądowej „Gopło” trafiło do Żeglugi na Wiśle Ekspozytura Rejonowa w Bydgoszczy. W tym samy roku holownik przeszedł remont otrzymując nowy kocioł parowy, agregat prądotwórczy zmieniono także rozkład pomieszczeń załogowych oraz windę sterową. Od lipca 1954 roku w wyniku kolejnej reorganizacji „Gopło” przejmuje nowo powstałe Przedsiębiorstwo Państwowe Bydgoska Żegluga na Wiśle w Bydgoszczy. Kolejny remont statek przeszedł w roku 1959. W 1963 roku armator zmienił nazwę na P.P. Żegluga Bydgoska w Bydgoszczy. Rok później otrzymuje on nowy agregat prądotwórczy. W maju 1975 roku zostaje wycofany z eksploatacji i odstawiony. Uruchomiony na krótko dla potrzeb filmu fabularnego „Domy z deszczu” rez. Ryszarda Bera. Odtwarzał w nim radziecki holownik „PUSZKIN” pływający na Wołdze. Rolę kapitana zagrał Bogusz Bilewski a sternika Franciszek Trzeciak. Pocięty na złom w 1977 roku w Bazie Remontowej Żeglugi Bydgoskiej w Czarnkowie.
© OPRACOWAŁ: Waldemar Danielewicz Gdańsk 31 sierpnia 2008 r.

W.Danielewicz pisze:Jeżeli nic się nie wydarzy to 8 listopada b.r. będzie wodowanie książki o Kanale Ostrodzko-Elbląskim gdzie jestem współautorem [R. Kowalski i C. Wawrzyński] oprócz mnie. Mój rozdział poświęcony będzie statkom kanału od 1860 roku do chwili obecnej.

A czy wiadomo Ci kto będzie się zajmował dystrybucja światową? Bo np. przy zakupie Albumu floty PLO u dystrybutora usłyszałem: sorry, nie wysyłamy za granice i wówczas zaczyna się improwizacja z mojej strony... Zresztą podobnych problemów doświadcza zapewne RyszardL, ale do niego jest jeszcze dalej niż do mnie....

Na razie nie potrafię odpowiedzieć na te pytanie.

Chemik pisze:A czy wiadomo Ci kto będzie się zajmował dystrybucja światową? Bo np. przy zakupie Albumu floty PLO u dystrybutora usłyszałem: sorry, nie wysyłamy za granice i wówczas zaczyna się improwizacja z mojej strony... Zresztą podobnych problemów doświadcza zapewne RyszardL, ale do niego jest jeszcze dalej niż do mnie....

Zgadza się. To jest prawdziwa katastrofa z tą dystrybucją za granicę. Jest tyle ciekawych książek, które pozostały poza zasięgiem, bo wydawcy w Polsce nie są zainteresowani.

W.Danielewicz pisze:... Jeżeli nic się nie wydarzy to 8 listopada b.r. będzie wodowanie książki o Kanale Ostrodzko-Elbląskim gdzie jestem współautorem [R. Kowalski i C. Wawrzyński] oprócz mnie. Mój rozdział poświęcony będzie statkom kanału od 1860 roku do chwili obecnej...

Chciałbym zapytać Autora, czy wśród jednostek pływających po tym kanale był motorowiec, który później (a może także wówczas) nazywał się WEICHSELMUENDE, a po przejęciu przez Polaków - EWA?

JB

Słyszałem o statku "EWA" należącym do ŻGdańskiej MZKGG. Ale nic nie wiem o nazwie "Weichselmunde" bo ja nie doszukałem się statku o tej nazwie na Oberlandischer Kanal. Jezeli chodzi o "Ewę" to udało mi się ustalić że jest to dawny statek kanałowy "PFEIL", który pod koniec wojny trafił z Elbląga ale czy on mógł nosić nazwę "Weichselmunde" może zmieniono mu ją w Gdańsku. To co o nim wiem masz ponizej.

„PFEIL”
statek pasażerski motorowy
rok budowy: 1911; stocznia: Franz Schenk & Co., Elbing [Niemcy]; stoczniowy numer budowy 13
wymiary: L-18,00 m;; B-3,07 m; T-1,05 m; 1 silnik wysokoprężny typu Deutz; 3 cylindrowy; prod.: Gasmotoren Fabrik Deutz, Köln; rok produkcji 1909; moc: 24 KM; 1 śruba napędowa; prękość: 15 km/godz.; załoga: 3 osoby; pasażerów: 74
numery rejestracji administracyjnej: 656 [ RDW, Tczew]; Wr-I-321 [IŻŚr, Wrocław]

Zbudowana jako łódź motorowa pasażerska w 1911 r. dla elbląskiego armatora Hansa Schrötera. Nazwana „PFEIL”, początkowo pływała na trasie Elbing-Marienburg. Na pokład zabierała 74 osoby. Od wiosny 1925 r. „Pfeil” pływał także na trasie: Elbing – Hirschfeld oraz Elbing - Baumgart. Pod koniec lat trzydziestych XX w. statek nabył Eduard Freiwald z Tiegenhof. Wtedy też prawdopodobnie jednostkę przebudowano i podłużono do długości 26,00 m, otrzymał także nowy silnik o mocy 110 KM nieznanego producenta. Po przebudowie „Pfeil” mógł zabierać 150 osób. We wrześniu 1944 r. statek zarekwirowano i skierowano do Königsberga [dz. Kaliningrad]. Tam służył jako Luftschutzboot czyli łódź obrony przeciw lotniczej. Ewakuaowany pod koniec wojny do Danzig uległ tam zatopieniu. Wydobyty przez ekipy Głównego Urzędu Morskiego z Gdańska został poleceniemMinistra Żeglugi przekazany w 1946 r. Żegludze Gdańskiej - Międzykomunalne Zakłady Komunikacyjne Gdańsk-Gdynia. Trakcja Wodna w Gdańsku gdzie pływał pod nazwą „ANNA”, eksploatowany była na linii do ówczesnej miejscowości Łożyska [dz. Gdańsk-Przegalina]. W 1947 roku „Anna” uległa awarii silnika i została wycofana. Nazwana „EWA” służyła jako przystań i biuro. W czerwcu 1948 roku Państwowa Żegluga na Wiśle w Gdańsku zakupiła statek za kwotę 2,7 mln. złotych. Statek był bez silnika, który miała wstawić Płocka Stocznia Rzeczna w Płocku. Po wstawieniu motoru jednostkę nazwano„KOŁOBRZEG” i skierowano na trasę Elbląg - Ostróda. Zdolność przewozową określano na 100 osób. W 1949 r. statek trafił do Państwowej Żeglugi Śródlądowej we Wrocławiu Ekspozytura
w Gdańsku. Po sezonie turystyczny pełnił funkcję holownika, holując tratwy na Kanale Elbląskim. Od 1951 r. nowy armator Państwowa Żegluga na Wiśle na Wiśle w Warszawie, Ekspozytura w Gdańsku zmieniła nazwę statku na „WŁADYSŁAW HIBNER”.
Od 1954 r. w P.P. Bydgoska Żegluga na Wiśle, Ekspozytura Rejonowa w Gdańsku. Eksploatowany
na linii: Elbląg - Ostroda. Od 1957 r. przekazany nowopowstałej Żegludze Gdańskiej w Gdańsku. W 1959 roku otrzymał nowy silnik i został przebudowany. Mógł zabierać na pokład 68 pasażerów. Wycofany po zakończeniu sezonu w 1964 r., dwa lata później zakupiony przez
Wrocławskie Zakłady Eksploatacji Kruszywa z Wrocławia. Do Wrocławia dotarł o własnych
siłach. Następnie transportem kolejowo-samochodowym przewieziony do Zagórza
Śląskiego nad jez. Bystrzyckim i zwodowany. Eksploatowany jako statek pasażerski w ośrodku
wypoczynkowym WZEK. W 1972 r. przejęty przez Ognisko Towarzystwa Krzewienia
Kultury Fizycznej przy Hucie Szkła w Wałbrzychu, nazwany „HIBNER”. Wycofany w 1974 r. i porzucony. W 1985 roku wrak statku został wyrzucony na brzeg jeziora w Zagórzu Śląskim. W latach dziewięćdziesiątych XX w. nabyty przez Robeta Muchę ze Świdnicy. Pocięty na złom w 1997r.

Czy ktoś dysponuje zdjęciem gdańskiego promu/holownika Prinz Heinrich/Holm/Vistula/Nogat (Schichau Elbląg 1883), najlepiej z po 1927? Na użytek wewnętrzny. Ja znam tylko malutki rysunek Mrvy z Groenera.

Witam !

Mam nadzieję, że wszystkich zainteresowanych tematyką statków śródlądowych zaciekawi poniższy link :
http://www.barki.netjan.kei.pl/index.php
pozostaje tylko życzyć miłego "szperania" po tej stronie ...

EDIT : I jeszcze jeden link (ciekawe odniesienia do ludzi związanych także z przedwojenną PMW) :
https://sites.google.com/site/odraczasimiejsce/Home

W.Danielewicz pisze:Słyszałem o statku "EWA" należącym do ŻGdańskiej MZKGG. Ale nic nie wiem o nazwie "Weichselmunde" bo ja nie doszukałem się statku o tej nazwie na Oberlandischer Kanal. Jezeli chodzi o "Ewę" to udało mi się ustalić że jest to dawny statek kanałowy "PFEIL", który pod koniec wojny trafił z Elbląga ale czy on mógł nosić nazwę "Weichselmunde" może zmieniono mu ją w Gdańsku. To co o nim wiem masz ponizej...

Dziękuję !
To własnie ta jednostka. W dokumencie, który oglądałem, opisywana jest jako kanałówka z kanału warmińskiego, która była własnością niemieckiej marynarki wojennej. Jako taka przydzielona została polskiej marynarce wojennej, ale PMW zrezygnowała z niej i tak trafiła do Żeglugi Gdańskiej MZKGG pod nazwą EWA. W dokumencie podana jest jej była nazwa WEICHSELMÜNDE, ale może to być pomyłka (podano np. byłą nazwę MARII), bo ALEKSANDRA występuje jako ex NEUFAHRWASSER.

JB

W drugim tomie książki Ratownictwo morskie w Polsce Jana K. Sawickiego podana jest informacja o przekazaniu motorowca pasażerskiego rzeczno-portowego WISŁOUJŚCIE (180 KM) Żegludze Gdańskiej MZK Gdańsk-Gdynia. GUM musiał skorzystać z interwencji ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego, aby odebrać go - 5 czerwca 1946 roku - Marynarce Wojennej.
To pewnie późniejsza EWA i stąd jej była nazwa Wisłoujście.

JB

Jestem pod wielkim wrażeniem rysunków Panów Ryszarda Łukowskiego i Waldemara Danielewicza!
Gratuluję pasji i warsztatu.

A ponieważ jestem sympatykiem pchaczy rzecznych więc pozwolę sobie zamieścić parę zdjęć tychże jednostek...

barka koszarka

mały pchacz

pogłębiarka "SUM"

pchacz "Bizon"

Moje rysunki pchacza typu KOZIOROŻEC