Téméraire a Duquesne

[Blak]

Witam wszystkich.

Szukam materiałów, w których jasno opisano różnice dwóch (z sześciu) grup: Téméraire i Duquesne, Francuskiego okrętu liniowego klasy Téméraire. Owszem, znalazłem pewne różnice konstrukcyjne, ale tylko patrząc na pokład. Chciałbym też umieć znaleźć różnice patrząc na okręt z boku.

Tu znalazłem część interesującego mnie materiału, ale w zasadzie na tym koniec:
http://en.wikipedia.org/wiki/T%C3%A9m%C ... f_the_line

Chętnie bym poczytał o Francuskich "74-kach", jak i o samym Jacques-Noël Sané. Może jakiś namiar na odpowiednią lekturę?

Z góry dziękuję za pomoc.

[Krzysztof Gerlach]

Czy chodzi wyłącznie o miejsca do "klikania", czy też o książki?

[Blak]

Cokolwiek, byle na temat.

[Krzysztof Gerlach]

Dla rozpoznawania subtelnych różnic między standardowymi 74-działowcami francuskimi Sane'a w trakcie ich rozwoju, najlepsza znana mi książka to "Les Vaisseaux 74 a 120 Vanons. Historique 1650-1850" Jeana Boudriota (ja mam wydanie z 1995, nie wiem czy były inne). Słynny "Le Vaisseau de 74 Canons" tego samego autora się do tego nie nadaje. Najbardziej obszerny życiorys samego konstruktora, jaki znam, zamieszczony jest w monografii Gerarda Delacroix "Vaisseau de 118 Canons. Le Commerce de Marseille". Po polsku losy Sane'a można znaleźć na forum www.timberships.fora.pl w dziale "Pytania, odpowiedzi, polemiki", w temacie "French Navy - personalia Doby Napoleońskiej i nie tylko".
Krzysztof Gerlach

[Blak]

Przyznaje, że napracował się Pan z tymi wszystkimi biografiami... Dużo tego, chętnie poczytam, dziękuję.

Przy okazji jeszcze spytam, czy zmiany, wprowadzone przez Sane'a w konstrukcji Duquesne, przyniosły zamierzony efekt? Okręty Duquesne były wyraźnie lepsze niż Téméraire, natknął się może Pan na taką kwestię we wspomnieniach załóg/oficerów?

[Krzysztof Gerlach]

Co do biografii, chodziło mi tylko o tę Sane'a, gdyż o niego Pan pytał.
Natomiast z okrętami typu zwanego też umownie typem Sane-Borda, to swojego rodzaju nieporozumienie. Nie było żadnych radykalnych poprawek pierwotnego projektu, a podział na podtypy jest bardziej umowny, niż rzeczywisty. Po prostu trwał normalny rozwój wszystkich rzeczy wiążących się z okrętami wojennymi - artylerii, takielunku, wyposażenia łodziowego, kotwicznego, rozwiązania najwyższych pokładów, nadburć itd. W miarę nabywania doświadczeń (i podglądania cudzych rozwiązań) wprowadzano te zmiany na wszystkich aktualnie budowanych okrętach, więc każdy o parę lat młodszy różnił się trochę od starszych oryginalnych (bo i te podczas remontów modernizowano wg nowych wzorów). Typ "Temeraire" standaryzowano w 1782 r., a skoro do końca wojen napoleońskich utrzymywał się w roli podstawowego okrętu francuskiej marynarki wojennej, jest jasne, że egzemplarze stojące w portach w 1815 r., po 33 latach, musiały się różnić od pierwszych. Tylko kompletni laicy sądzą, że postęp w budownictwie okrętowym zaczął się dopiero z pływającymi puszkami konserwowymi. Tzw. podtyp "Duquesne" wyodrębniono niemal symbolicznie - w tym okresie (1787) do wyposażenia francuskich liniowców 74-działowych (28 x 36-f, 30x18-f, 16x8-f) dodano 4 brązowe haubice 36-funtowe (nieudane zamienniki brytyjskich karonad) i odtąd stały się one liniowcami uzbrojonymi minimum w 78 dział (często więcej), chociaż nadal nazywanymi 74-działowymi. Oczywiście do tego doszły drobne zmiany w urządzeniu najwyższych pokładów, nadburć, galionu, wyposażenia itp., więc okręty były lepsze od poprzednich, ale o żadnych radykalnych poprawach nie mogło być mowy. Inny (od Boudriota, Delacroixa) świetny znawca tych zagadnień, Alain Demerliac, pisze o okręcie "Duquesne": "Vaisseau de 74 IDENTIQUE au Temeraire de 1782".
Do lubiących tabelki amatorów z internetu oraz zawodowców robiących stopnie naukowe przy pomocy wykresów w Excelu należy podchodzić maksymalnie ostrożnie, ponieważ o rzeczywistej konstrukcji mają oni na ogół BARDZO BLADE pojęcie.
Krzysztof Gerlach

[Blak]

dodano 4 brązowe haubice 36-funtowe [...] i odtąd stały się one liniowcami uzbrojonymi minimum w 78 dział (często więcej), chociaż nadal nazywanymi 74-działowymi.

To pewnie tłumaczy mój problem, dlaczego przykładowo firma Langton Miniatures w modelarstwie, którym się zajmuję, wyszczególnia kilka typów kadłubów liniowych 3rd Rate Large:
- 80 gun hull (czyli Tonnant, a od 1802r. Bucentaure),
- 74 gun hull ("klasyczna" Téméraire),
- oraz 76 gun (or small 80) hull, której nie potrafiłem wcześniej zrozumieć, a który idealnie pasuje do tego co Pan teraz napisał.

[Krzysztof Gerlach]

Owszem, aczkolwiek przy określeniu "small" należy zachować ostrożność. Istniała bowiem RZECZYWISTA odmiana konstrukcyjna, której plan sprządził Sane 3 floreala Roku XI (23.04.1798), a pierwsze dwa zbudowane wg tego projektu okręty spłynęły na wodę w Tulonie w 1805. Chodziło o tzw. "74 petit modele" w przeciwieństwie do standardowych, zwanych "74 grand modele". Kiedy Francuzi okupowali lub podporządkowali sobie pełno innych krajów, postanowili budować liniowce Sane'a także w ich portach. Jednak pod koniec XVIII w. marynarki owych państw nie dorównywały już zupełnie francuskiej, nawet jeśli miały niegdyś wspaniałe tradycje (Holandia, Wenecja). W rezultacie stocznie i baseny portowe były za małe dla bezpiecznego pomieszczenia francuskich okrętów standardowych. Dlatego Sane sporządził ten projekt małego 74-działowca (one i tak były większe niż typowe brytyjskie!), który - choć szalenie podobny do "dużego modelu" - miał sporo mniejsze wymiary. Pełno takich jednostek zaczęto budować (nie wszystkie dokończono) w Genui, Antwerpii, Vlissingen, Wenecji, Amsterdamie, poczynając od 1805 r. Uzbrojeniem nie można się tu w ogóle kierować, ponieważ (z uwagi na datę rozpoczęcia budowy i wodowania) wszystkie "małe" miały pierwotnie 78 dział, a od 1806/1808 - aż 82 działa, ciągle będą nominalnie 74-działowcami.
Krzysztof Gerlach