Witam.
Mam pytanie odnośnie zamocowania bloków gordingów i gejtaw w karace z XV w.
Dłubię przy Sao Gabriel (Vasco da Gamy) wg kartonowego opracowania Sehorse.
Autor przytroczył ww. bloki do rei podczas gdy w planach modelarskich nr 147 (Karaka z XVw. - opracowanie Cezarego Ciesielskiego z 1989 r.) bloki te przywiązane są do podstawy marsa.
Poniżej zaznaczyłem to na rysunku.
Które rozwiązanie jest właściwe, a może obydwa są prawidłowe?
Gordingi-karaka.png (180.62 KiB) Przejrzano 5125 razy
Epoka karak wiąże się jeszcze z dużym marginesem niepewności. To nie były czasy precyzyjnych traktatów szkutniczych czy dokładnych rysunków quasi-konstrukcyjnych albo bardzo fachowych modeli. Twórcami byli często ludzie słabo obznajmieni ze stanem rzeczy - jacyś pacykarze nie zdający sobie sprawy z funkcjonowania tego co malują, albo fachowcy, ale z kłopotami z malowaniem perspektywicznym itd. Stąd trudno o całkowitą pewność. Jednak z ogromnym prawdopodobieństwem można powiedzieć, że nok-gording z wieloramiennikiem powinienem prowadzić do jarzma marsowego (co najwyżej przez jakiś blok prowadzący przy rei), a raczej do bloku tam uwiązanego.
Co do gejtawy to prawdopodobieństwo nie jest może już tak duże, ale jednak zdecydowana większość wizerunków z epoki, na których można w ogóle znaleźć gejtawę w tamtych czasach, prowadzi tę linę do bloku wiązanego do rei. Zatem - i jedno i drugie, ale nie jedno i drugie tak samo. Nok-gording w górę, a gejtawa tylko do rei. Na ogół.
Dziękuję za informację.
Zapewne przy rozpatrywaniu mocowania bloków w omawianych przypadkach można by uwzględnić "rozkład sił". Sporej wielkości grotżagiel w karakach powodował zapewne, przy jego sprzątaniu, duże obciążenia. Stąd racjonalnym wydaje się wiązanie bloków, zwłaszcza gordingów dolnego liku, właśnie do jarzma marsowego (tak jak to zaproponował autor cytowanych Planów Modelarskich karaki), a nie do rei (powodując dodatkowe jej obciążenia).
Jednak, tak jak wspomniano, rozwiązań możemy się tylko domyślać, nie mając dokładniejszych rysunków i planów.
Oczywiście rozkład sił był ważny, jednak tu wchodzę w grę dodatkowe elementy. Nieprzypadkowo nic nie pisałem o gordingach dolnego liku, ponieważ we wczesnej fazie epoki karak ich raczej w ogóle nie było, wbrew tym rysunkom. Pierwsze pewne wzmianki (ze źródeł) o zastosowaniu gordingów mamy dopiero dla drugiej połowy XVI w., nawet na rekonstrukcjach uznanych badaczy nie znalazłem żadnej przed 1540 r. Także na gigantycznych portugalskich karakach z początku XVI w. (największych wtedy żaglowcach na świecie) nie ma śladu po gordingach dolnego liku – co najwyżej (ale i to wątpliwe) można spróbować dopatrzeć się jednego na środku żagla. Ja odnosiłem się tylko do specyficznej formy nok-gordingu z wieloramiennikami (ang. [i]martnet[/i]), bardzo charakterystycznej właśnie dla karak, i to już w XV w. Wówczas wciąż bardzo częste było opuszczanie dolnej rei w kierunku pokładu dla refowania żagla czy jego sprzątania, więc i problemy były inne niż potem.
