Okręty Royal Navy, XVII-XIX w. (5)

[Nowak Krzysztof]

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów fregaty IMMORTALITE (zdobyta 1806).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Immortalite – pierwotnie francuska fregata 44-działowa Infatigable, klasy de 18, typu Valeureuse, zbudowana w Hawrze, zwodowana 6.04.1799. W służbie od marca 1800. Projektant Charles-Henri Le Tellier. Nośność 712-759 ton, wyporność 1341 ton, wymiary: 147’0” x 37’2” x 18’0”. Załoga: 340. Uzbrojenie: na pokładzie głównym 28 x 18-f, na pokładach odkrytych 12 x 8-f i 4 haubice 36-f. Na przełomie 1801 i 1802 r. przeszła z Hawru do Cherbourgu, po czym przewiozła stamtąd żołnierzy na Haiti i wróciła do Brestu. Ten rejs, chociaż odbywany podczas pokoju, przebiegał bardzo dramatycznie i dość osobliwie – fregata płynęła w składzie małej eskadry, a dowódca jednostki, kmdr François-Jacques Meynne, był równocześnie komodorem eskadry; już przejście z Hawru do Cherbourgu rozproszyło czasowo zespół, potem było coraz gorzej. Kołysanie na wodach kanału La Manche poraniło wiele koni należących do zaokrętowanego na Infatigable oddziału dragonów, więc Francuzi wyrzucili je żywe za burtę i obserwowali, jak powoli giną, daremnie podpływając do kolejnych jednostek eskadry. Następnie uderzył kolejny sztorm i każdy z okrętów francuskich ratował się na własną rękę. Infatigable zawinęła do zatoki Torbay, a stamtąd pozornie nielogicznie (przy miejscu docelowym Haiti) do Vlissingen – w rzeczywistości jednak w sposób bardzo usprawiedliwiony, ponieważ kmdr Meynne miał tam żonę i uznał za wskazane dobrze się pożegnać przed wyprawą w niebezpieczne tropiki, chociaż cokolwiek zeźlił tym ministra marynarki. Pozostałe jednostki eskadry zawróciły do Hawru i Cherbourgu, by ponownie wyruszyć dopiero w 1802. W listopadzie 1803 dowództwo fregaty przejął kmdr Joseph-Maurice Girardias. Infatigable wyposażono w Lorient i wcielono do eskadry kontradm. Missiessy, która w styczniu 1805 wymknęła się z Rochefort i porządnie dokuczyła Brytyjczykom w Indiach Zach. przed bezpiecznym powrotem na redę wyspy Aix w maju 1805. Infatigable została 24.09.1806 odesłana spod Aix z posiłkami i wyposażeniem dla Martyniki, ale zaraz następnego dnia przechwycili ją i zdobyli Anglicy. Przyprowadzona do Plymouth 2.10.1806 i odstawiona do rezerwy (Girardias wrócił do Francji dopiero po zawarciu pokoju w 1814). Wymiary: 156’6” x 40’7” x 12’0”, tonaż 1157 ton. Załoga: 284. Uzbrojenie teoretyczne: na pokładzie głównym 28 x 18-f, na rufowym 14 karonad 32-f, na dziobowym 2 x 9-f i 2 karonady 32-f. Formalnie wcielona do Royal Navy pod nazwą Immortalite, jako fregata 38-działowa. W rzeczywistości nigdy jednak nie wyposażona, nigdy nie skierowana do aktywnej służby. Przestała sobie w Plymouth aż do rozbiórki w styczniu 1811.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Nowak Krzysztof]

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów fregaty DIDON (zdobyta 1805).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Didon – francuska fregata 44-działowa klasy de 18, typu Virginie, zbudowana w Saint Malo przez firmę Ethéart, zwodowana 1.08.1799. Początkowo planowano dla niej nazwę Facheuse. Projektant Jacques-Noël Sané. Nośność około 720 ton, wyporność 1390 ton, wymiary: 146’0” na LW x 36’9” x 19’0”. Załoga: 340. Uzbrojenie pierwotne: na pokładzie głównym 28 x 18-f, na pokładach odkrytych 12 x 8-f i 4 haubice 36-f; od 1805: na pokładzie głównym 28 x 18-f, na pokładach odkrytych 4 x 8-f, 4 haubice 36-f i 10 karonad 36-f. W służbie od września 1800. Pod koniec maja 1805 wysłana z Lorient do Indii Zach. z rozkazami dla eskadry Villeneuve’a. Była obecna w bitwie u przylądka Finisterre 22.07.1805. Wysłana 10.08.1805 z Ferrol dla odszukania eskadry kontradm. Allemanda, tego samego dnia zdobyta przez brytyjską fregatę w pobliżu przylądka Finisterre i przyprowadzona do Plymouth 4.09.1805. Wcielona do Royal Navy bez zmiany nazwy, jako fregata 38-działowa. Wymiary: 153’0” x 40’1” x 12’10”, tonaż 1090 ton. Załoga: 284 (potem 300). Uzbrojenie: na pokładzie głównym 28 x 18-f, na rufowym 6 x 9-f i 6 karonad 32-f, na dziobowym 2 x 9-f i 2 karonady 32-f. W aktywnej służbie pod brytyjską banderą od listopada 1805. Wycofana do rezerwy w Plymouth w 1807. W maju 1811 przystąpiono do jej gruntownego remontu, ale zrezygnowano z niego. Rozebrana w Plymouth w sierpniu 1811.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Nowak Krzysztof]

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów fregaty PSYCHE (zdobyta 1805).
Pozdrowienia specjalne, świąteczne (Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku), Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Psyché – francuska fregata korsarska zbudowana w latach 1798/1799 w Basse-Indre (Nantes), zwodowana pod koniec 1798. Projektant Pierre Degay. Nośność 623 tony, wyporność 1100 ton, wymiary: 44,83 x 10,88 x 5,03 m. Wyposażona w lutym 1801 w Bordeaux, uzbrojona w 34 działa (24 x 12-f, 2 x 6-f i 8 haubic 36-f) oraz obsadzona 250 ludźmi. W 1802 oraz 1803 uzbrojona w 36 dział (24 x 12-f, 2 x 6-f, 10 karonad 18-f) i przy nośności określanej na 750 ton, służyła jako statek handlowy. W styczniu 1804 wyposażona na Ile de France ponownie do działalności korsarskiej – miała teraz 32 działa, w tym 24 lub 26 x 12-f. Zakupiona przez francuską marynarkę wojenną w czerwcu 1804 na wyspie Réunion (personalnie przez generała Decaen, gubernatora francuskich posiadłości na Oceanie Indyjskim) i wyposażona jako fregata 36-działowa. Załoga: 240. Uzbrojenie pierwotne: na pokładzie głównym 26 x 12-f, na pokładach odkrytych 6 x 6-f i 4 haubice 36-f (potem 24 x 12-f i 12 karonad 12-f). W marynarce wojennej wymierzona na 41,90 x 11,04 x 5,03 m. Po odbyciu udanej kampanii na Oceanie Indyjskim 1804/1805 (wspierającej działania eskadry Linoisa), jednostka ta została zdobyta przez fregatę brytyjską 14.02.1805 w pobliżu wybrzeża malabarskiego i wcielona do Royal Navy bez zmiany nazwy, jako fregata 32-, potem 36-działowa. Wymiary: 138’6” x 36’10,125” x 10’5”, tonaż 846 ton. Uzbrojenie: na pokładzie głównym 24 x 12-f, na rufowym 8 karonad 18-f, na dziobowym 2 x 6-f i 2 karonady 18-f. Służyła aktywnie pod brytyjską banderą od 1805 do 1812 w Indiach Wschodnich, m.in. w operacji zdobycia wyspy Mauritius w 1810 i Jawy w 1811. Sprzedana w Ferrol w 1812.
Ciekawostką jest, że dowódcą tej jednostki zarówno gdy służyła jako francuska fregata korsarska, jak gdy walczyła jako państwowa fregata cesarskiej marynarki francuskiej, był ciągle ten sam człowiek - rzecz niezwykle rzadka.
Pozdrawiam - "normalnie" i świątecznie , Krzysztof Gerlach

[Nowak Krzysztof]

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów fregaty CELEBES (zdobyta 1806).
Panie Krzysztofie, jeśli można, co to był za człowiek, ten dowódca Psyché ?
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Celebes – pierwotnie holenderska fregata 36-działowa Pallas, zbudowana w 1801 przez P. Glavimansa w Rotterdamie. 26.07.1806, znajdując się pod dowództwem kapitein-ter-zee N.S. Aalbersa, i we współdziałaniu z 12-działową korwetą William eskortując dwa holenderskie statki wschodnioindyjskie Victoria i Batavier (załadowane gałką muszkatołową, goździkami i kwiatami muszkatowymi), natknęła się koło Celebesu na brytyjską fregatę Greyhound oraz bryg Harrier. Poza korwetą William, która umknęła bez wystrzału, holenderskie jednostki zostały zdobyte przez Anglików. Pallas straciła 12 zabitych i 39 rannych (wśród tych ostatnich był Aalbers). Zdobywcy włączyli ją na miejscu do Royal Navy (bez formalnej rejestracji w Anglii), jako fregatę 36-działową Makassar. Jeszcze w 1806 zdecydowali się zmienić nazwę na Celebes. Miała tonaż około 850 ton. Służyła aktywnie pod brytyjską banderą najprawdopodobniej od września 1806. Wycofana w Kalkucie 23.09.1807, po przeglądzie uznana za niezdatną do służby i sprzedana na miejscu.

Wspomnianym przeze mnie dowódcą Psyché był urodzony w 1771 Jacques Bergeret, syn kupca, co miało istotne znaczenie dla jego morskiej służby. Zaczął ją jako 12-letni chłopiec w marynarce handlowej. Wprawdzie po roku przeniósł się na 15 miesięcy do marynarki królewskiej, ale tylko na rejs badawczy po Morzu Czerwonym, pod czym ponownie służył na statkach handlowych. Dopiero Francja rewolucyjna wcieliła go do marynarki wojennej w 1793. Wyrzynanie lub zmuszanie do ucieczki byłych oficerów królewskich zapewniało błyskawiczne awanse tym, którzy pochodzili spoza szlachty, dzięki czemu Bergeret zdążył w ciągu 3 lat awansować z chorążego na komandora i dowódcę fregaty, lecz w 1796 musiał poddać się Anglikom. W dwa lata później powrócił do Francji, objął dowództwo liniowca, potem następnego. Kiedy jednak zawarto pokój w Amiens, uwierzył – jak wielu innych – że to koniec wojen i nie zamierzał zadowalać się pensją z marynarki wojennej oraz nudą codziennej służby. Kiedy odmówiono mu zezwolenia na dowodzenie statkami handlowymi, złożył dymisję, przyjętą formalnie dopiero 8.03.1802. Stał się więc cywilem bez stopnia wojskowego i objął (już w lutym 1802) dowództwo korsarskiej fregaty Psyché, wyprawionej w rejs handlowy na Ocean Indyjski. W 1803 przestał być jej dowódcą, ale kiedy (wobec rozpoczęcia się nowej fazy wojny w maju 1803) fregata została ponownie wyposażona jako jednostka korsarska (tym razem na Ile de France), na drugiego z kolei kapitana właściciele wybrali w maju 1804 właśnie Bergereta. Ponieważ zarówno temu wyposażeniu, jak zakupieniu Psyché miesiąc później dla marynarki wojennej patronowały najwyższe na Oceanie Indyjskim francuskie władze, nie tylko pozostawiono na stanowisku dowódcy doświadczonego ex-oficera marynarki, ale nawet przyjęto go z powrotem w jej skład i przywrócono mu stopień komandora. Po zdobyciu fregaty, Bergeret (niezwykle honorowany przez Brytyjczyków za wykazane męstwo) przesiedział tym razem w niewoli do 1806. Dowodził jeszcze później fregatami, liniowcami i eskadrami, ale kiedy odmówił wyjścia z portu z powodu złego stanu swojego aktualnego okrętu (o miłej uchu nazwie Ville de Varsovie) i słabości załogi przerzedzonej epidemią, Napoleon (który nigdy nie dbał o takie „drobiazgi”, a potem się dziwił, czemu jednostki francuskie przegrywają nie tylko z przeciwnikami, ale i ze sztormami), kazał go pozbawić dowództwa 17.03.1809, dokładnie w miesiąc po przyznaniu Legii Honorowej. Do końca cesarstwa Bergeret pozostawał na czarnej liście. Podjął znów aktywną służbę podczas Restauracji, dowodząc ogromną liczbą jednostek, przede wszystkim liniowcami, i zdążył jeszcze awansować na kontradmirała (1819) oraz wiceadmirała (1831). Zmarł dopiero w 1857.

Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Nowak Krzysztof]

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów okrętu CARRIER (zakupiony 1805).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Carrier – pierwotnie kuter cywilny Frisk, zbudowany 1803 przez firmę Bools & Good z Bridport. Długość stępki do tonażu 47’8”, szerokość 17’2”, tonaż 54 tony. Kupiony przez Royal Navy w 1805 i wcielony pod nazwą Carrier, jako kuter 10-działowy, uzbrojony w 6 x 3-f oraz 4 karonady 12-f. Zarejestrowany w maju 1805 i wtedy też skierowany do aktywnej służby na Morzu Północnym. Chwytał francuskie okręty korsarskie. Zakończył karierę pod brytyjską banderą w 1808 - wyszedł 23.01.1808 ze Spithead kierując się na Great Yarmouth; dowodzący kutrem por. William Milner poszedł spać, zostawiając nawigację w rękach pilota, a ten zszedł z pokładu twierdząc, że jest chory i przekazał kuter pomocnikowi nawigatora; w efekcie Carrier zawędrował prosto na brzeg francuski, blisko Étaples, gdzie 24.01.1808 utkwił bezradnie pod ogniem dwóch baterii nadbrzeżnych. Brytyjczycy przepłynęli więc na ląd, a jednostkę zajęli Francuzi. Ze względu na długą niewolę załogi, sąd wojenny mógł odbyć się dopiero po 6 latach – przez ten czas niektórzy z winnych zmarli, inni zwariowali, więc wyroki były bardzo łagodne. Francuzi najprawdopodobniej nie wcielili kutra do swojej marynarki wojennej, w każdym razie ja go w niej nie znalazłem.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Nowak Krzysztof]

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów fregaty FLORENTINA (zdobyta 1800).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Florentina – pierwotnie hiszpańska fregata 34-działowa Santa Florentina, zbudowana w 1786 w Cartagenie. Na głównym pokładzie działa 12-funtowe. W ostatniej walce pod hiszpańską banderą miała 314 osób załogi. W 1793 wchodziła w skład hiszpańskiej floty Morza Śródziemnego, dowodzonej przez gen.-porucznika don Juana de Lángara i uczestniczyła w zajęciu Tulonu przez siły angielsko-hiszpańskie. Po zmianie frontu przez Hiszpanów, zdobyta przez Brytyjczyków 7.04.1800 w pobliżu Kadyksu (wzięła angielskie okręty za statki hiszpańskiego konwoju i zbliżyła się na zbyt małą do ucieczki odległość; dowodził nią wówczas kmdr Manuel Norates, który znalazł się wśród 12 rannych – oprócz 11 zabitych – w starciu), po czym wcielona do służby pod brytyjską banderą na Morzu Śródziemnym jako 36-działowa Florentina (dowódca John Broughton). Wymiary: 146’8” x 37’8” x 10’6”, tonaż 902 tony. Załoga: 260. Uzbrojenie: na pokładzie głównym 26 x 12-f, na rufowym 6 x 6-f, na dziobowym 2 x 6-f. Po przybyciu do Deptford 17.06.1802 wycofana do rezerwy i sprzedana tam w 1803. Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie dziękuje za odpowiedź na moje zapytanie w innym temacie.
Poproszę o opisanie jednostki Pearl (wod. 1651) w stoczni Ratcliffe.
Pozdrawiam Janusz.

[Krzysztof Gerlach]

Pearl – jeden z okrętów 5 rangi, zbudowanych na zamówienie marynarki Republiki. Kontrakt mówił o jednostkach 22-działowych (uzbrojonych w 18 półkolubryn i 4 sakery) z załogą 100 ludzi. Zbudowany przez Petera Pett, zwodowany w czerwcu 1651. Wymiary: 103’3” x 25’0” x 10’1”, tonaż 286 ton. Zgodnie z Ustaleniem z 1666 powinien był nosić 26 dział, ale miał wtedy naprawdę 24 (w tym 16 półkolubryn, 6 sakerów i 2 miniony; załoga: 100. Zgodnie z Ustaleniem z 1677 miał nosić w czasie wojny 30 dział (18 półkolubryn, 8 sakerów i 4 miniony), w czasie pokoju 2 działa mniej. W dniu 22.12.1682 na jego pokładzie znajdowały się: 12 półkolubryn, 10 x 6-f i 4 sakery. Zgodnie z Ustaleniem z 1685: 12 półkolubryn, 10 x 6-f, 4 sakery-obrzyny oraz 2 x 3-f. W 1688 niósł: 12 półkolubryn, 14 sakerów i 2 x 3-f. Konstrukcyjnie najprawdopodobniej mały dwupokładowiec bez dział na śródokręciu górnego pokładu. W aktywnej służbie od 1652, walczył w bitwach pod Kentish Knock (28.09.1652), Portland (18.02.1653), Gabbard (2-3.06.1653), w 1654 i 1655 na Morzu Śródziemnym. Ponownie na tym morzu w 1669, 1670, 1675, 1679. Brał udział w bitwie pod Texel (11.08.1673). Przeklasyfikowany na brander w sierpniu 1688, ale przywrócony do piątej rangi w rok później. Nadal służył aktywnie (głównie na Morzu Północnym, wodach kanału La Manche oraz irlandzkich) do 1696. Zatopiony jako podwalina przy rozbudowie bazy w Sheerness 6.08.1697 (Lyon twierdził, że w Harwich).
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedź.
Poproszę o opisanie jednostki Mermaid (1651) zbudowanej w stoczni Limehouse.
Pozdrawiam Janusz.

[Krzysztof Gerlach]

Mermaid - jeden z okrętów 5 rangi, zbudowanych na zamówienie marynarki Republiki. Kontrakt mówił o jednostkach 22-działowych (uzbrojonych w 18 półkolubryn i 4 sakery) z załogą 100 ludzi. Zbudowany przez Matthew Gravesa, zwodowany w czerwcu lub lipcu 1651. Wymiary: 105’0” x 25’0” x 10’0”, tonaż 286 ton. Później szerokość zwiększona do 26’0”, a tonaż do 309 ton. Zgodnie z Ustaleniem z 1666 powinien był nosić 28 dział (20 półkolubryn i 8 sakerów), ale miał wtedy naprawdę 33 (w tym 22 półkolubryny, 9 sakerów i 2 x 3-f). Zgodnie z Ustaleniem z 1677 miał nosić w czasie wojny 32 działa (18 półkolubryn, 10 sakerów i 4 miniony), w czasie pokoju 4 działa mniej. W dniu 24.11.1681 na jego pokładzie znajdowały się: 16 półkolubryn, 10 sakerów i 2 x 3-f. Zgodnie z Ustaleniem z 1685: 12 półkolubryn, 10 sakerów, 4 obcięte sakery oraz 4 miniony (razem 30). W 1688 niósł: 6 półkolubryn, 18 sakerów i 4 falkony. Konstrukcyjnie najprawdopodobniej mały dwupokładowiec. W aktywnej służbie od 1652, walczył w bitwach pod Dover (15.05.1652), Gabbard (2-3.06.1653), w 1654, 1655 i 1656 na Morzu Śródziemnym. Ponownie na tym morzu w 1662. Brał udział w bitwie pod Lowestoft (3.06.1665). Potem służył głównie na wodach krajowych, w 1682 skierowany do Indii Zach., w 1684 znów na wodach krajowych. Przeklasyfikowany na brander w październiku 1688, ale w rok później przebudowany na nowy okręt piątej rangi (o zupełnie innej charakterystyce).
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach