: 2005-03-06, 16:55
A waść książek Karola Maya nie czytał 
Witam, jest to fragment artykułu Kmdr dr hab. Bogdana ZALEWSKIEGO. Może rzuci trochę świata na sprawę
W tej sytuacji podstawowym zadaniem szefa KMW stało się doprowadzenie do końca programu rozbudowy floty wojennej oraz ustalenie dla niej zadań operacyjnych podczas wojny, do których opracowania zobowiązywał rozkaz marszałka Piłsudskiego z 20 stycznia 1927 r. Wykonując to polecenie, już 31 stycznia przedstawiono marszałkowi obszerne studium o działaniu polskiej floty wojennej. Składało się z dwóch części, z których pierwsza dotyczyła wojny z Niemcami, druga zaś wojny ze Związkiem Radzieckim. Wykonanie przez flotę zadań postawionych przez Piłsudskiego w przypadku wojny z Niemcami, tj. powstrzymanie wszelkiego ruchu nieprzyjaciela w Zatoce Gdańskiej, miało nikłe szanse realizacji, gdyż zdaniem autorów powyższego studium, komandorów Jerzego Świrskiego i Józefa Unruga, wymagałoby to wykonania następujących przedsięwzięć:
a. wystawienie pól minowych w wejściu do Zatoki Gdańskiej (szerokość wejścia 20-58 mil) i obrony tych pól, by nie zostały usunięte;
b. przeciwstawienie się siłom morskim nieprzyjaciela po ewentualnym usunięciu pól;
c. stałego patrolowania naszej floty celem wykonania (a) i (b), zablokowania wejścia do portu gdańskiego przez zatopienie w tym wejściu odpowiednich obiektów (kryp, statków, itp.).
W przypadku zaś wojny ze Związkiem Radzieckim marszałek Piłsudski sugerował ograniczenie teatru operacji do Zatoki Gdańskiej, a pod względem celu operacji do przerywania komunikacji morskiej z Wolnym Miastem Gdańsk. Autorzy studium nie podzielali poglądów marszałka co do ograniczenia działalności floty tylko do Zatoki Gdańskiej, uważając, że w ten sposób nie zostaną wykorzystane właściwości bojowe budowanych we Francji okrętów. Ponadto, w swoim opracowaniu, zwracali uwagę na konieczność realnej pomocy sojuszników na morzu w przypadku wojny z Niemcami, gdyż inaczej polska flota wojenna ulegnie szybkiemu zniszczeniu. Byli zdania, że istnieje możliwość ocalenia najwartościowszych jednostek poprzez wcześniejsze ich wycofanie z Bałtyku. Do chwili wyczerpania amunicji i paliwa miały działać okręty podwodne, które potem mogły próbować przedzierać się do sojuszniczej Francji lub wejść do portu jednego z państw neutralnych. Stosunkowo lepiej rysowała się możliwość działania sił morskich w przypadku wojny ze Związkiem Radzieckim, ale i tu końcowy wynik byłby taki sam.
A zatem, polska flota wojenna powinna posiadać w składzie okręty podwodne do zwalczania komunikacji morskiej przeciwnika, stawiacze i poławiacze min (trałowce), kontrtorpedowce do osłony własnych konwojów, ścigacze do działań zaczepnych oraz lotnictwo morskie rozpoznawcze i torpedowo-bombowe. W tym też kierunku winna zmierzać szybka rozbudowa naszej floty.
Istotny wpływ na rolę i zadania floty polskiej na Bałtyku wywierała sytuacja polityczno-militarna w tym rejonie, a zwłaszcza rozbudowa radzieckiej, a następnie niemieckiej floty wojennej. Uwarunkowania te oraz przygotowania do konferencji rozbrojeniowej w Genewie postanowił wykorzystać kmdr Świrski, popierając rezolucję Ligi Morskiej i Kolonialnej o budowie floty wojennej o tonażu 150 000 ton, którą przyjęto na walnym zjeździe delegatów w Gdyni 26 października 1930 roku. Z takim programem morskim miał również wystąpić rząd polski, który doskonale wiedział, iż wprowadzenie go w życie będzie niemożliwe, ale ze względów czysto taktycznych pozwoli wzmocnić cele polityczne. W tej sytuacji KMW było zobowiązane określić zadania operacyjne dla takiej floty. Ponadto był to jeden z podstawowych argumentów KMW, potwierdzający tezę, że tylko duża i silna flota będzie zdolna skutecznie walczyć z flotą niemiecką i radziecką.
Konieczność posiadania floty "wielkiego morza" KMW przedstawiało dwukrotnie w 1930 i 1932 r. W uzasadnieniu z 1930 r. jego szef stwierdził, że ... dla obrony niezależnego stanowiska Polski nad Bałtykiem, jej polityki morskie,j, powinno być zachowanie wysiłków Rosji i Niemiec, tworząc na morzu taką marynarkę wojenną, która mogłaby służyć jako przeciwwaga względem marynarki Niemiec i Rosji. Następnie oceniając charakter bałtyckiego teatru operacyjnego i sytuację operacyjną w tym akwenie, kmdr Świrski określił zadania dla marynarki polskiej, której flota miała mieć wyporność 150 000 ton. Były to zadania o charakterze nie tylko wojskowym, ale również i politycznym, a mianowicie:
1. zadania ogólno-polityczne: flota wykorzystywana byłaby jako materialne narzędzie polityczne Polski na Bałtyku, pozwoliłoby to wzmocnić nasze stanowisko polityczne wobec innych państw i rozwinąć handel zagraniczny oraz prowadzić niezależną od sąsiadów własną politykę ekonomiczną;
2. zadania ogólno-wojskowe: stworzenie możliwych warunków bezpieczeństwa na Bałtyku przez osłonę własnych linii komunikacyjnych i przecięcie lub zagrożenie komunikacjom ewentualnych przeciwników;
3. zadania w wypadku wojny z "R": przecięcie lub stałe zagrożenie komunikacji morskiej przeciwnika. Zabezpieczenie własnej komunikacji morzem stałej lub okresowej, niszcząc lub dezorganizując siły morskie przeciwnika. Pośrednia obrona Gdyni;
4. zadania w wypadku wojny z "N" lub z "N+R": stworzenie realnych podstaw dla interwencji flot sojuszniczych. Zagrożenie komunikacji morskiej przeciwników. Obrona Gdyni. W razie pomyślnego rozwoju wypadków zabezpieczenie w pewnych okresach własnej komunikacji morskiej.
Zdaniem kierownictwa panowanie floty niemieckiej na Bałtyku będzie wywierało poważny wpływ na politykę wszystkich państw bałtyckich. Również wysiłki Związku Radzieckiego będą zmierzać w kierunku zapewnienia swobody komunikacji z Niemcami oraz osłabienia państw bałtyckich i wciągnięcia ich w strefę swoich wpływów. Zatem główny akcent w rozważaniach dotyczących zadań operacyjnych stawianych polskiej flocie wojennej położono na możliwość wojny ze Związkiem Radzieckim, gdyż wtedy polskie siły morskie, z uwagi na duże oddalenie baz floty radzieckiej (odległość z Gdyni do Kronsztadu wynosiła 551 Mm), miałyby stosunkowo duże szanse na przeprowadzenie działań zaczepnych na jej liniach komunikacyjnych. Dodatkową okolicznością wydatnie wpływającą na wykonanie tego zadania był fakt, że główna baza floty bałtyckiej ZSRR znajdowała się w Kronsztadzie, tj. w tej części Bałtyku, która przez pięć miesięcy pokryta jest lodem. W związku z tym, dla floty polskiej przygotowano szczegółowe zadania. Główne zadania miały wykonać okręty podwodne, zagrażając dwóm węzłom komunikacji morskiej nieprzyjaciela. I tak, trzy okręty podwodne miały operować stale w rejonie Bornholm-Utkliphan, a cztery w rejonie Haugo-Dago. Zatem w akcji znajdowałoby się zawsze 7 okrętów podwodnych. Mimo to należałoby jednak dysponować 22 okrętami podwodnymi. Natomiast do bezpośredniej obrony własnych, dużych okrętów liniowych przed okrętami podwodnymi przeciwnika przewidywano 16 kontrtorpedowców, a więc po dwa kontrtorpedowce na każdy okręt liniowy. Ponadto 8 kontrtorpedowców miało ochraniać transportowce. Poza 22 okrętami podwodnymi i 24 kontrtorpedowcami w składzie floty powinno znajdować się 6 krążowników do osłony własnych sił i zwalczania lekkich sił przeciwnika, a także 2 pancerniki.
Flota polska w omawianym składzie oraz warunkach strategiczno-taktycznych na Bałtyku, zdaniem kmdr. Świrskiego, mogłaby sprostać postawionym zadaniom.
W tym czasie problematyką zadań operacyjnych dla sił marynarki wojennej zajmowali się również inspektorowie armii. I tak gen. Juliusz Rómmel podczas inspekcji Floty na początku października 1929 r. opracował zadania dla floty wojennej, której główna baza miała znajdować się na Helu, skąd okręty wychodziłyby na akcje bojowe. Za podstawowe metody walki uważał ... stawianie pól minowych, działalność łodzi podwodnych i lotnictwa morskiego.
Jednak największym znawcą problematyki morskiej był gen. Józef Rybak, który określił zadania dla polskiej floty wojennej w opracowanym 14 marca 1930 r. obszernym studium pt. Jaka flota wojenna jest nam potrzebna dla opanowania Zatoki Gdańskiej i obrony jej wód. Podkreślał, że głównym zadaniem floty będzie ochrona własnych linii komunikacyjnych i przecięcie komunikacji przeciwnika. Dokonał analizy zadań taktycznych do wykonania przez flotę w trzech zasadniczych fazach: w okresie zagrożenia, mobilizacji i w czasie wojny. Jednocześnie wskazał na korzystne warunki do wojny minowej w Zatoce Gdańskiej, a także podkreślał, że odpowiednie zabezpieczenie bazy floty zapewni jej warunki do skutecznej działalności operacyjnej na morzu. Łączył więc rozbudowę floty wojennej
z rozbudową obrony lądowej i morskiej Gdyni oraz Helu.
W lipcu 1932 r. kontradmirał Świrski ponownie przedstawił zadania operacyjne, które miała wykonać flota wojenna o wyporności 150 000 ton. Zostały szeroko omówione w opracowaniu pt. Możliwości operacyjne marynarki polskiej w ogólnej wysokości tonażu 150 000 ton, które prezentowało stanowisko KMW, uzasadniające ogłoszenie przez przedstawiciela Polski kmdr. por. dypl. Eugeniusza Solskiego takiego tonażu na konferencji rozbrojeniowej w Genewie.W dokumencie tym Świrski zajął się jedynie analizą zadań polskiej floty wojennej w przypadku wojny z Niemcami, gdyż uważał, że polskie siły morskie są w stanie wykonać zadania przeciwko flocie bałtyckiej ZSRR.
W razie wojny z Niemcami, kontradmirał Świrski proponował rozpatrzyć dwa warianty
a. główne siły floty niemieckiej są zaangażowane na Morzu Północnym;
b. główne siły floty niemieckiej znajdują się na Morzu Bałtyckim.
W takim wypadku możliwości operacyjne polskiej floty wojennej, zdaniem szefa KMW, przedstawiały się następująco: ...W wypadku a) przewaga na Morzu Bałtyckim będzie po stronie polskiej i wówczas flota polska będzie w stanie wykonać wszystkie swoje zadania. Biorąc jednak pod uwagę, że Niemcy posiadając Kanał Kiloński będą działać na wewnętrznych liniach komunikacyjnych, co im umożliwia przerzucenie prawie całej floty
z jednego morza na drugie w ciągu 24 godzin, z drugiej zaś strony, że polska flota przy warunkach politycznych panujących obecnie w Europie oraz geograficznych Morza Bałtyckiego, nie może liczyć na wydajną pomoc ewentualnych sprzymierzeńców pozabałtyckich - będziemy mieli przeważnie działania w warunkach wypadku b).
Zdaniem Świrskiego sytuacja polskiej floty wojennej, w wypadku wojny z Niemcami, ...byłaby trudna, ale nie beznadziejna. Nie można wykluczyć, że w toku działań wojennych na morzu uda się osłabić główne siły floty niemieckiej do tego stopnia, że przewagę na morzu zdobędzie flota polska, a więc zostanie zrealizowana teoria "fleet in being" w wydaniu polskim. Założenia te nie były pozbawione słuszności, gdyż dopiero od 1935 r. zaczęto w Niemczech realizować programy wielkich zbrojeń morskich. Dlatego też w teoretycznych rozważaniach polska flota wojenna o wyporności 150 000 ton byłaby w stanie walczyć na morzu z flotą niemiecką. Rozważania te wpłynęły na wysunięcie postulatu budowy floty o tak dużym tonażu. Jednak nawet najbardziej słuszne argumenty o budowie takiej czy innej floty wojennej oraz uzasadnione koncepcje jej użycia przeciwko przewidywanym przeciwnikom upadały wobec faktów niekorzystnego położenia geopolitycznego państwa polskiego nad Bałtykiem i jego słabości ekonomicznej.
W dyskusji nad zadaniami polskiej floty wojennej wypowiedział się również szef Oddziału I Sztabu Głównego WP, który w końcu lutego 1933 r. pisał, że skoro flota polska nie jest w stanie pokonać przeciwnika na morzu oraz nie może zapewnić bezpieczeństwa własnym liniom komunikacyjnym, to zadania floty winny być następujące:
1. w pierwszym i drugim wypadku (Rosja i Niemcy) działanie naszej floty zamknie się w granicach Zatoki Gdańskiej ograniczając się głównie do obrony brzegów i Gdyni od strony morza;
2. w wypadku wojny z Niemcami istnienie floty i jej znaczenie zależne jest od ubezpieczenia Gdyni ze strony lądu.
Zamykając niejako tę dyskusję, 26 października 1933 r., kontradmirał J. Świrski wydał zasadniczy rozkaz operacyjny dla floty wojennej, który miał ścisły związek z opracowaniem nowego planu mobilizacyjnego. Uznano w nim, że w wypadku wojny z Niemcami wybrzeże zostanie odcięte i stanie się samodzielnym rejonem operacyjnym. W związku z tym działalność operacyjna polskiej floty byłaby bardzo ograniczona lub nawet sparaliżowana. Główny akcent w rozkazie operacyjnym położono na wojnę z Niemcami, a nie ze Związkiem Radzieckim.
Poprawa sytuacji gospodarczej Polski w połowie lat trzydziestych i wzrastające zagrożenie jej niepodległości przyspieszyły decyzję o modernizacji i rozbudowie Wojska Polskiego, w tym i Marynarki Wojennej. Opracowano 6-letni program rozwoju Marynarki Wojennej na lata 1936-1942 i jednocześnie ustalono zadania dla mającej się znacznie rozbudować floty wojennej. W związku z tym powstało wiele dokumentów, w których coraz częściej postulowano stworzenie odpowiednich baz dla działalności floty, a także zorganizowanie morskiej i lądowej obrony wybrzeża. Najbardziej reprezentatywny z nich był rozkaz szefa KMW z 30 marca 1936 r. poświęcony zadaniom flot wojennych podczas wojny. Pisano w nim m. in., że Flota wojenna ma podczas wojny dwie zasadnicze racje istnienia:
I. Wspomaganie wojska przez:
a. umożliwienie dowozu drogą morską sprzętu wojennego i materiałów niezbędnych dla
b. przemysłu wojennego;
c. niszczenie morskich komunikacji nieprzyjaciela, mających bezpośredni wpływ na przebieg operacji;
d. ewentualne współdziałanie z operacjami wojska przeciwko terytorium nieprzyjaciela, albo w obronie własnego terytorium.
II. Praca bezpośrednio na korzyść całego państwa przez:
a. umożliwienie dowozu drogą morską materiałów niezbędnych dla wywozu ludności (tak
b. własnymi statkami, jak neutralnymi);
c. umożliwieniem wywozu drogą morską, czyli ułatwienie zdobywania pieniędzy na potrzeby państwowe;
d. uniemożliwienie przewozów nieprzyjaciela;
e. 0bronę ważnych dla kraju punktów nadmorskich, nie będących portami handlowymi;
f. wywieranie nacisku na państwa neutralne.
W ostatecznym wyniku planowanie operacyjne w przededniu wybuchu wojny przedstawiało się następująco:
1. plan zaminowania Zatoki Gdańskiej. Kryptonim operacji "Rurka";
2. plan działania okrętów podwodnych wokół Helu. Kryptonim operacji "Worek";
3. plan działania okrętów podwodnych na liniach komunikacyjnych nieprzyjaciela;
4. plan odejścia niszczycieli "Błyskawica", "Grom" i "Burza" do Wielkiej Brytanii. Kryptonim operacji "Peking".
To się nazywa "chór na trzy głosy" - zmasowany atak ma zagłuszyć oponenta. 
].
Trafione - z małym wyjątkiem: ptaszki miały być użyte do utrzymywania torów wodnych w stanie nadającym się do pływania - w wypadku "R". W wypadku "N" także, ale równie dobrze nasza flota mogłaby siedzieć na Helu i nosa z niego nie wyściubiać, coby oszczędzać siły na Ruskich (w kolejnej wojnie) Natomiast Zatoka mogłaby być zaminowana nawet za pomocą holowników i kryp minowych. Najprawdopodobniej ptaszki miały być wykorzystane do bezpośredniej eskorty konwojów na Bałtyku.