Forum Okrętów Wojennych

Mały krążownik portugalski Alfonso de Albuquerque (klasyfikowany też niekiedy jako korweta - ale to był już mały ewidentnie, moim zdaniem, krążownik). Zwodowany w 1884 roku (wybudowany w W. Brytanii) miał wyporność niecałe 1100 ton i osiągał prędkość ok. 13,5 węzłów. Uzbrojony w 2x152 BL i 5x127 BL (nowoczesne wówczas armaty odtylcowe). Przeznaczony do służby w koloniach.

Japońskie małe krążowniki typu Katsuragi (Katsuragi, Yamato i Musashi) oddane do służby w latach 1887-1888. Budowa kompozytowa, w zasadzie przestarzałe już w momencie ukończenia. Koncepcyjnie to były zmodyfikowane korwety z lat 70. Wyporność ok. 1500 ton, prędkość 13 węzłów. Uzbrojone w armaty Kruppa: 2x170/22 BL i 5x120/25 BL, plus lekkie (kilka razy zmieniane). Początkowo nie miały wt, potem dostały 2. Uczestniczyły i w wojnie przeciw Chinom i Rosji, ale jako jednostki o ograniczonej wartości bojowej wykorzystywane były do zadań drugorzędnych (gł. patrolowych i eskortowych).

Brytyjski małe krążowniki typu Barracouta (4 jednostki, pozostałe to Barrosa, Blanche i Blonde). Zbudowane w latach 1889 (wodowanie) - 1890 (wejście do służby). Wyporność 1580 ton, prędkość 16,5-17 węzłów. Uzbrojenie: 6x120/40 QF, kilka lekkich, 2 wt. Miał lekki pokład pancerny.

Mały krążownik norweski Viking, zwodowany w 1891 roku. Wyporność ok. 1180 ton, prędkość nieco ponad 15 węzłów. Uzbrojony w 2x120 QF, 4x57 QF, kilka mniejszych i 3 wt.

Hiszpańskie małe krążowniki typu Velasco (2 jednostki) - Infanta Isabel (6 jednostek). Pierwsze dwa wodowane w roku 1881, pozostałe w latach 1885-1888. Velasco i Gravina (utracony w wypadku już w 1885 roku) nieco się różniły od pozostałych, które stanowiły ich rozwinięcie. Wyporność pierwszej dwójki - 1150 ton, prędkość 13-14 węzłów. Uzbrojenie: 3x152/26 BL, kilka małych. Pozostała szóstka (Infanta Isabel, Isabel II, Cristobal Colon, Don Juan de Austria, Don Antonio de Ulloa i Conde del Venadito) miała wyporność 1130-1190 ton, prędkość 14-15 węzłów, uzbrojenie: 4x120/35 BL, kilka lekkich, 2 wt. Cristobal Colon rozbił się u wyb. Kuby pod koniec 1895 roku. Velasco, de Austra i de Ulloa zatonęły w bitwie pod Cavite w 1898 (Don Juan de austria został później wydobyty przez Amerykanów i po modernizacji służył im jako kanonierka wiele lat).
Niestety, nie mam dobrych zdjęć Velasco lub Graviny.

Japoński krążownik Takao. Zbudowany wg. projektu Emila Bertin, nie był okrętem specjalnie udanym, głównie ze względu na małą prędkość. Zwodowany w 1888 (w stoczni Yokosuka), wszedł do służby w rok później. Wyporność 1750 ton, prędkość 15 węzłów. Uzbrojenie: 4x150/35 BL, 1x120/25 BL, kilka małych, 2 wt. Później zdjęto mu starą armatę Kruppa 120mm armaty 150mm wymieniono zaś na szybkostrzelne. Wziął udział w wojnie i przeciw Chinom i przeciw Rosji, ale bez większych sukcesów. Pierwszy stalowy okręt zbudowany w Japonii.

Duński mały krążownik Hekla. Zwodowany w 1890 roku. 1300 ton wyporności, prędkość 17-18 węzłów. Uzbrojenie: 2x150/35 BL, 4x57, kilka małych, 4 wt.

Podobne do Hekli dwa kolejne małe krążowniki duńskie: Gejser (zwodowany w 1892) i Heimdal (zwodowany 1894). Wyporność, kolejno, 1260 i 1320 ton, prędkość 17-18 węzłów. Uzbrojenie: 2x120/40 QF, 4x87/40 QF i kilka małych plus 5 wt.

Japoński mały krążownik Yaeyama (wzorowany na francuskim Milan). Zbudowany w Yokosyce - wodowany w 1889 roku, w służbie od 1892. Wyporność ok. 1580 ton, prędkość 20,7 węzła. Uzbrojenie: 3x120/40 QF, kilka małych i 2 wt. Nieopancerzony. Uczestniczył tak w wojnie z Chinami (1894-1895) jak i Rosją (1904-1905). wykorzystywany głównie jako awizo i jednostka rozpoznawcza.

Pomyślałem, że zamieszczę tu rosyjskie jednostki typu Koriejec/Kubaniec. Wiem, Rosjanie klasyfikowali je jako kanonierki, ale tak naprawdę były to małe krążowniki (i tak je np. klasyfikowano w rocznikach Weyersa). A ponieważ kanonierek mamy dużo a małych krążowników mniej, więc aby to bardziej równomiernie rozłożyć zamieszczam zdjęcia w tym dziale zaznaczając, że okrety te klasyfikowano tez jako kanonierki.
Zbudowane je w dwóch odmianach: Koriejec i Mandzur na Daleki Wschód oraz Kubaniec, Uraliec, Tieriek, Zaporożec, Cziernomoriec i Doniec dla Floty Czarnomorskiej. Dwa pierwsze zwodowane zostały w roku 1886 i wprowadzone do służby w roku następnym. Jednostki czarnomorskie wodowane były w roku 1887 i wprowadzone do służby w latach 1888-1889. Wyporność okrętów dalekowschodnich 1330-1420 ton, czarnomorskich 1220-1300 ton. Prędkość ok. 13,5-14 węzłów. Uzbrojenie: 2x203/35 BL, 1x152/35 BL, i kilka małych. Przy czym okręty dalekowschodnie miały 4x107/20 BL i kilka lekkich szybkostrzelnych i po 1 wt, czarnomorskie tylko lekkie szybkostrzelne i po 2 wt. Nieopancerzone.
Koriejec został zatopiony na redzie koreańskiego portu Chemulpo po starciu z eskadrą japońską (wraz z Wariagiem, ale w przeciwieństwie do niego nie odniósł uszkodzeń). Mandżur wojnę spędził internowany w Szanghaju. Dotrwał do I wojny i później został zajęty przez Japończyków podczas interwencji. Z jednostek czarnomorskich Uralec rozbił się w 1913 roku, Zaporożec i Cziernomoriec zostały zaś wycofane ze służby przed I wojną. Doniec został w październiku 1914 zatopiony w Odessie przez turecki niszczyciel, ale go później wydobyto i odremontowano. Cała trójka była już wówczas przezbrojona w 2x152/45 QF i 1x120/45 QF.
Trochę zdjęć jest, więc proponuję zamieścić je w dwóch turach. Najpierw okręty "dalekowschodnie".

Ciąg dalszy jednostek typu Koriejec/Kubaniec. Opis już był, więc tylko zdjęcia - teraz sześciu jednostek z Floty Czarnomorskiej.

Holenderski mały krążownik (slup; trochę taka duża kanonierka, ale zdecydowałem się dać go do tego działu) Sommelsdijk. Wodowany w 1882 roku. Wyporność 1000 ton, prędkość 12 węzłów. Uzbrojenie: 1x150/25 BL, 3x120/20 BL, kilka lekkich. Nieopancerzony. Przeznaczony do służby w koloniach.
Niestety, mam tylko jedno jego zdjęcie, ale dobre ilustracje przedstawiające tę jednostkę trudno znaleźć.

Małe niemieckie krążowniki Blitz i Pfeil. Zwodowane w 1882 roku, w służbie 1883 i 1884. Wyporność ok. 1380 ton, prędkość 16 węzłów. Uzbrojenie: początkowo 1x125 BL, 4x87 BL, 1 wt, później 8x88 QF, 3 wt. Wycofane ze służby na początku XX wieku. Pomyślane jako "krążowniki torpedowe" mające współpracować z siłami liniowymi, nie były udane.

Hiszpańskie małe krążowniki typu Isla de Luzon. Dwa pierwsze - Isla de Luzon i Isla de Cuba - zbudowane zostały w Anglii w stoczni Armstronga, trzeci - Marques de la Ensenada - w Kadyksie. Wyporność 1030 ton (Ensenada - 1190 ton), prędkość 16 węzłów (Ensenada ponad 14). Uzbrojenie: 4x120 BL, kilka mniejszych 3 wt (Ensenada 2 wt). Miały lekki pokład ancerny. Luzon i cuba stacjonowały w momencie wybuchu wojny z USA na filipinach. Oba zatonęły w bitwie pod Manilą. Później zostały wydobyte przez amerykanów i jeszcze długo służyły w ich flocie pod nie zmienionymi nazwami jako kanonierki (przezbrojone w armaty 102mm QF zamiast hizpańskich 120mm).

Holenderski mały krążownik Java. Zbudowany w 1885 roku (w służbie - rok później). Wyporność 1280 ton, Prędkość 13 węzłów. Uzbrojenie: 1x150/25 BL, 3x120/20 Bl, kilka małych. Przeznaczony do służby w koloniach.

Brytyjskie krążowniki typu Barham. W zasadzie nie wiedziałem czy zamieścić je tu czy w dziale dot. "pełnowymiarowych" krążowników, no ale miały wyporność poniżej 2000 ton, więc zdecydowałem się je dać tutaj Ooficjalnie klasyfikowane były jako krążowniki III klasy, tak jak okręty typu Archer czy Barracouta, ale i późniejsze typu Pearl czy Pelorus, które miały wyporność wyraźnie ponad 2000 ton i pojawią się w grupie "pełnowymiarowych" krążowników). Okręty były dwa: Barham i Bellona wodowane kolejno w 1889 i 1890 roku, w służbie 1890 i 1891. Prędkość - 19,5 węzła, ale miały problemy z jej osiągnięciem z racji kotłów wodnorurkowych, jakie na nich zainstalowano. W latach 1898-1899 wymieniono więc je na wodnorurkowe, po której to przebudowie miały osiągać 18 węzłów (ale pewne - w rzeczywistości osiągały, z ego co wiem, nieco więcej). Wymiary: 85,3 x 10,7 x 4 m. Uzbrojenie: 6x120/40 QF, kilka małych, 2 wt. stanowiły powiększoną wersję jednostek typu Barracouta i przeznaczone były do współpracy z flotą liniową.