Pochodzenia motorowek carskiej Flotylli Pinskiej
Dla przypomnienia: kiedy pisaliśmy o rosyjskich motorówkach wchodzących w skład carskiej Flotylli Pińskiej to trafiliśmy na brak informacji odnośnie gdzie zostały zbudowane.
Poniżej przedstawiam trochę informacji, które pozwolą na wysunięcie pewnych hipotez.
Ponieważ jedyne znane mi ilustracje tych jednostek pochodzą z książki Czernikowa “1000 lat rosyjskich flotylli rzecznych”, spędziłem trochę czasu szukając materiałów, które by potwierdziły, że ilustracje w tej książce nie są fantazją autora. Oparłem się na ówczesnych rocznikach magazynu jachtowych, które wówczas, jak i dzisiejsze tego typu magazyny, prezentują nowości w dziedzinie jachtów oraz osprzętu jachtowego, w tym rosyjskiego. Pozwoliło mi to na wyłowienie ówczesnych trendów, jak również wyłapanie transferowów myśli technicznej.
Początki sportu motorowodnego w Rosji sięgają 1901 roku i związane są z Petesburgiem, które było siedzibą wielu klubów żeglarskich, wśród których wiodącą rolę odgrywał Petersburski Jacht Klub Rzeczny (The Saint Petersburg River Yacht Club) założony w 1860 r. Przy klubie działała stocznia prowadzona przez E. Kuhna, która w tymże roku wybudowała po raz pierwszy jacht motorowy z silnikiem amerykańskim. Rok później zbudowała na specjalne zamówienie motorówkę krążowniczą “Kiri-Kiri” o dł. 30 stóp (rosyjskich) i szer. 5 stóp. W 1904 r. zbudowała już 12 jachtów motorowych, które wyposażono w silniki benzynowe i na petrol (brak odpowiednika polskiego). Ciekawostką jest fakt, że zwłaszcza w początkowym okresie stosowano silniki amerykańskie takich firm jak Racine, Western, Astar, zaś później poczęto używać również silniki firmy Daimler.
Okres ten był złotym okresem małych silników i pisma żeglarskie pisało dużo na temat silników do motorówek, informując o nowościach, ulepszeniach i coraz większych osiągach. Petersburski Jacht Klub Rzeczny począł organizować specjalne regaty dla jachtów motorowych, które cieszyły się dużą popularnością nawet poza Rosja.
Z Petersburga sport motorowodny rozprzestrzenił się wpierw na Morzu Czarne, gdzie powstał Oddeski Jacht Klub, następnie do prowincji nadbałtyckich, gdzie założono Łotewski Jacht Klub. W zwiazku z dużym zainteresowaniem powstały stocznie, które zaczęly budować jachty motorowe. Dzięki temu, że niektóre z nich zostały opisane na łamach zachodnich pism żeglarskich dzisiaj jesteśmy w stanie pokazać, że okres od 1901 do pierwszej wojny światowej, pozwolił Rosjanom wykształcić własnych konstruktorów oraz stocznie zdolne produkować nie tylko dla jachtsmenów, ale i w okresie wojny dla swoich sił zbrojnych. Wiele tych konstrukcji powstawało na zasadzie kopiowania rozwiazań technicznych innych krajów Niemiec, W.Brytanii, które były opisywane w prasie żeglarskiej. Niemniej w Rosji można zauważyć szerokie zastowanie jachtów typu double ender (rufa przypomina dziób), w tym bardzo charakterystyczną rufę typu Colin Archer (od nazwiska konstruktora i budowniczego działającego w Norwegii). Była to tradycja północno-europejska i praktycznie mało znana w krajach poza Skandynawią i Rosją. Przeglądając roczniki niemieckich magazynów żeglarskich znalazłem tylko jeden opis jachtu motorowego oferowanego przez stocznie niemiecką w tym okresie.
Na rysunkach Czernikowa przedstawiające motorówki widzimy kilka motorówek właśnie s ostrymi rufami, wśród nich (klasy Nowik) z rufą Colin Archera. Należy pamiętać, że rysunki te mogą różnić się od oryginałów.
Poniżej rysunki motorówek carskiej Flotylli Pińskiej wg Czernikowa.
Poniżej, 2 konstrukcje jachtów motorowych “Potiecha” i “Warjag” zbudowanych w stoczni Petersburgiego Jacht Klubu (stocznia Kuhna) w 1906 r.Oba sa double enders z prostą stewą dziobową. Pierwszy ze swoją charakterystyczna nadbudówka przypomina motorówki typu Novik, Balitjca (który wg. niektórych autorów miał być podniesioną motorówką austriacką) oraz motorówkę “Strieła”. Różnica występuje tylko w rufie; jednostki te na rysunku Czernikow mają rufę typu Colin Archer.
Poniżej rysunek dużego jachtu motorowego (11m długosci) z 1910 r. wyprodukowanego przez stocznię Åbo. Jacht ten różni się znacznie od rysunków Czernikowa, ale posiada pełną rufę Colin Archera.

Pozwala mi to wysunąć hipotezę, że motorówki te na pewno powstały w Rosji i niewykluczone, że w Petersburgu w stoczni Kuhna, która w 1910 r. zbudowała motorówkę dla straży granicznej “Sandomiriec”. Stocznia była znana wszystkim ludziom związanym z MW Rosji i miała kadrę zdolną wyprodukować te jednostki. Zakładam, że stocznia Abo również mogła uczestniczyć w produkcji motorówek.
Kutry motorowe dla MPS, o długości 33 stóp (takie jak MORJAK), były budowane w fińskim miasteczku Porvoo (szwedzka nazwa Borga, rosyjska - Borgo) w stoczni: Боргосская верфь, a pośrednikiem była firma "Бюро Вега".
JB
Motorówka “Morjak” różni się znacznie od wyżej przedstawionych. W niemieckim piśmie żeglarskim trafiłem na interesujący projekt jachtu, który łudząco przypomina “Morjaka”. Podejrzewam, że była ona inspiracją dla rosyjskiego projektanta. Ciekawe jest rozwiązanie wału śrubowego z dodatkowym łożyskiem smarowanym wodą, które występują na rysunkach Czernikowa w motorówkach typu Novik i innych.
Warto zwrócić uwagę, że w tym wypadku motorówka ta wydaje się, że została zaprojektowana specjalnie na wody płytkie (środladowe). Świadczy o tym, sposób umieszczenia śruby, która umieszczona jest wyżej niż najniższy punkt kadłuba.

Jefe.