Forum Okrętów Wojennych

Niemiecki krążownik Gefion. Zwodowany w 1893 roku, w służbie - 1894. Wyporność niecałe 3750 ton, prędkość 19 węzłów (na próbach przekroczył 20 węzłów). Wymiary: 109,2 x 13,2 x 6,5 m. Uzbrojenie: początkowo miał być uzbrojony w armaty 150mm, ostatecznie dostał 10x105 QF i kilka małych oraz 2 wt. Zmodernizowany w latach 1901-1904. W praktyce wycofany ze służby w 1916 roku, po wojnie przekazany na złom.

Francuskie krążowniki typu Friant i bardzo podobne D'Assas. W zasadzie był to jeden typ w dwóch odmianach. Pierwsza liczyła Friant, Bugeaud i Chasseloup-Laubat (wszystkie wodowane w 1893 roku, w służbie 1895-1896), druga tez trzy jednostki D'Assas, Cassard, Du Chayla (wodowane w latach 1895-1896, w służbie 1898). Wyporność od ok. 3810 do 3980 ton, prędkość 19 węzłów pierwsza trójka i 20 węzłów druga. Uzbrojenie: 6x164/45 QF, 4x100/45 QF, kilkanaście lekkich i 2 wt. Friant, Cassard i Du Chayla dotrwały w służbie do I wojny (wycofane zostały zaraz po jej zakończeniu), pozostałe wycofane zostały na krótko przed jej wybuchem.
Na początek pierwsza trójka.

Ciąg dalszy, a więc okręty typu (podtypu) D'Assas (także Cassard i Du Chayla):

Amerykańskie krążowniki typu Montgomery. Zbudowano trzy jednostki: Montgomery, Detroit i Marblehead - wszystkie zwodowane w latach 1891-1892, w służbie 1893-1894. Wyporność niecałe 2100 ton, prędkość 17-18 węzłów. Wymiary: 82,1 x 11,3 x 4,4 m. Uzbrojenie: 9x127/40 QF, kilka lekkich, 3 wt (usunięte po 1899 roku). Nie były opancerzone. Miały pełnić głównie rolę okrętów "kolonialnych" - prezentować banderę USA na odległych wodach. Aktywnie uczestniczyły w wojnie z Hiszpanią w 1898 roku. Detroit wycofany został ze służby przed, pozostałe zaraz po I wojnie.

Amerykańskie krążowniki Cincinnati i Raleigh. Oba wodowane w 1892 roku, w służbie 1894. Wyporność ok. 3180 ton, prędkość 19 węzłów. Wymiary: 93,2 (całkowita) x 12,8 x 5,5 m. Uzbrojenie: 1x152/40 BL, 10x127/40 QF, kilkanaście lekkich, 4 wt. Oba okręty uczestniczyły aktywnie w wojnie z Hiszpanią w 1898 roku (Raleigh wziął udział w bitwie pod Manilą). Po wojnie poddane modernizacji (zastąpiono wówczas m.in. armatę 152mm szybkostrzelną armatą 127mm, wymieniono też całą siłownię). Oba okręty dotrwały do I wojny i zostały wycofane po jej zakończeniu.

Amerykańskie duże krążowniki-rajdery typu Columbia - Columbia i Minneapolis. Zwodowane kolejno w 1892 i 1893 roku, w służbie 1894. Wyporność 7375 ton, prędkość 21 węzłów. Wymiary: 125,9 (całkowita) x 17,7 x 6,9 m. Uzbrojenie: 1x203/40 BL (zastąpiona na pocz. XX wieku przez armatę 152mm QF), 2x152/40 BL, 8x102/40 QF, kilkanaście małych i 4 wt. Okręty zbudowano w koncepcji rajdera, zwracając uwagę na duży zasięg i autonomię, dzielność morską i prędkość. Ponieważ w teorii nie miały walczyć z okrętami im równorzędnymi a tylko zwalczać żeglugę, była wyraźnie niedozbrojone, przez co były krytykowane. Poza tym okazały się bardzo kosztowne w eksploatacji. Tym niemniej aktywnie uczestniczyły w wojnie przeciw Hiszpanii (gł. jako jednostki patrolowe i rozpoznawcze). Wycofane ze służby zaraz po zakończeniu I wojny.

Stocznia Armstronga, można by powiedzieć "wypromowała" kilka odmian krążowników. Była już mowa o krążownikach uzbrajanych w artylerię najcięższą, na początku lat 90 Armstrong "wypromował" jednak kolejny typ krążownika - okręt średniej wielkości (rzędu 4-5 tys.ton), bardzo szybki, uzbrojony w armaty 203 mm (nie zawsze) i artylerię szybkostrzelną średniego kalibru 152-120 mm. Punktem wyjścia (swego rodzaju "wprawką") dla tych jednostek były zbudowane dla Argentyny krążowniki 25 de Mayo i 9 de Julio. Kolejnym był zbudowany w celach spekulacyjnych (na ryzyko stoczni) okręt, który później został zakupiony przez Japonię i wcielony do służby pod nazwą Yoshino. Zwodowany w 1892 roku, został ukończony w rok później. Wyporność 4150 ton, prędkość 22 węzły (na próbach 23 węzły - był to wówczas najszybszy krążownik na świecie). Wymiary: 109,7 x 14,2 x 5,2 m. Uzbrojenie: 4x152/40 QF, 8x120/40 QF, ponad 20 lekkich i 5 wt. Okręt okazał się wyjątkowo udany. Pod banderą japońską wziął udział w wojnie z Chinami (1894-1895) uczestnicząc m.in. w bitwie u ujścia Yalu (jako okręt flagowy kontradm. Tsuboi), potem zaś w wojnie z Rosją. Zatonął pod Port Arturem w maju 1904 roku w zderzeniu z krążownikiem pancernym Kasuga.

Drugim krążownikiem japońskim z "rodziny Armstronga" o której mowa był Takasago. Do Yoshino był bardzo podobny, choć różnił się uzbrojeniem i napędem (Yoshino miał maszyny compound, Takasago TE). Zwodowany w 1897 roku, w służbie 1898. Wyporność 4160 ton, prędkość 23 węzły. Wymiary: 109,7 x 14,8 x 5,2 m. Uzbrojenie: 2x203/45 QF, 10x120/40 QF, 12x76/40 QF, kilka małych i 5 wt. Brał udział w wojnie z Rosją, głównie w działaniach pod Port Arturem (uczestniczył też w bitwie na Morzu Żółtym w sierpniu 1904). Zatonął w grudniu 1904 roku pod Port Arturem na minie (niekiedy mówi się, że na japońskiej zerwanej z uwięzi, ale najprawdopodobniej jednak na rosyjskiej).

Chilijski Chacabuco - okręt ten był prawie identyczny z japońskim Takasago. Zwodowany w 1898 roku (na ryzyko stoczni), zakupiony przez Chile w 1902. Wyporność 4160 ton, prędkość 23 węzły. Wymiary: 109,7 x 14,8 x 5,2 m. Uzbrojenie: 2x203/45 QF, 10x120/40 QF, 12x76/40 QF, kilka lekkich, 3 wt. Służył długo. Był też kilka razy modernizowany, przy czym najbardziej w 1941 roku - został wówczas przezbrojony w 6x152/50 QF i art. plot. Został wycofany ze służby dopiero na początku lat 50!

Chilijczycy mieli w składzie swej floty jeszcze jeden krążownik z "rodziny Armstronga" o której mowa - Blanco Encalada. Zbudowany został wcześniej niż Chacabuco - zwodowano go w 1893 roku, w służbie od roku następnego. Wyporność ok. 4570 ton, prędkość niecałe 23 węzły. Wymiary: 112,8 x 14,2 x 5,6 m. Uzbrojenie: 2x203/45 QF, 10x152/40 QF, ponad 20 lekkich i 5 wt. W 1920 roku został przebudowany na okręt szkolny ze zredukowanym uzbrojenie. Wycofano go ze służby po II wojnie.

Z państw Ameryki Południowej krążowniki z omawianej 'rodziny" Armstronga zakupiła jeszcze Argentyna - Buenos Aires. Przypominał on najbardziej chilijski Blanco Encalada, choć nie był identyczny. Zwodowany w 1895 roku, wszedł do służby w 1896. Wyporność ok. 4790 ton, prędkość 24 węzły (a może nawet jeszcze więcej! - nie było oficjalnych prób maksymalnej prędkości ale bez forsowania maszyn osiągał prawie 23 węzły). Wymiary: 120,7 x 12,9 x 5,6 m. Uzbrojenie: 2x203/45 QF, 4x152/45 QF, 6x120/45 QF, kilkanaście lekkich i 5 wt. Służył do początku lat 30.

Witam.

Piękny planik
A idąc dalej, to kolejnym okrętem z tej "rodziny" był portugalski krążownik Dom Corlos I, przemianowany po obaleniu monarchii (1910) na Almirante Reis (podobny do Yoshino, Takasago i Chacabuco). Wodowany w 1898 roku, i w tym samym roku ukończony52/45 QF, 8x120/. Wyporność ok. 4185 ton, prędkość 22 węzły (na próbach trochę więcej). Wymiary: 110 x 14,4 x 5,3 m. Uzbrojenie: 4x152/45 QF, 8x120/45 QF, kilkanaście lekkich i 5 wt (3 później zdjęto). Wycofany ze służby na początku lat 20.

Kolejnymi nabywcami krążowników z tej "rodziny" Armstronga były Chiny, odbudowujące swą Flotę Peiyang po wojnie z Japonią (1894-1895). Chińczycy zakupili dwa okręty - Hai Tien i Hai Chi (podstawą do ich zaprojektowania były plany Buenos Aires). Pierwszy został zwodowany w 1897 roku, drugi w 1898, w służbie w 1899 (oba). Wyporność 4300 ton, prędkość 24 węzły (!). Wymiary: 120,7 x 14,2 x 5,1 m. Uzbrojenie: 2x203/45 QF, 10x120/45 QF, kilkanaście lekkich i 5 wt. Oba okręty o mało nie zostały zajęta przez aliantów podczas powstania I Ho-tuan (Bokserów). Hai Tien rozbił się w kwietniu 1904 roku niedaleko Szanghaju. Hai Chi wycofane został ze służby na początku lat 30, a w 1937 roku, podczas wojny z Japonią, jego kadłub został zatopiony na rzece Yangtse jako element zagrody.

Ostatnimi krążownikami z tej "rodziny" będą japońskie Chitose i Kasagi. Choć w tym wypadku nie będą to już krążowniki Armstronga w sensie dosłownym (zbudowane w tej stoczni), gdyż oba zbudowane zostały w USA, ale według planów opartych na planach okrętów tej "rodziny". W efekcie powstały okręty bardzo podobne, choć nieco większe. Oba zwodowane zostały w 1898 roku, do służby weszły w 1899 (Kasagi w zasadzie w grudniu 1898). Różniły się szczegółami. Wyporność Chitose wynosiła 4760 ton, Kasagi zaś 4900. Osiągały prędkość ok. 22,5-23 w. Wymiary: 114,9-114,1 x 14,9 x 5,1 m. Uzbrojenie: 2x203/45 QF, 10x120/40 QF, 12x76/40 QF, kilka lekkich i 4 wt. Oba okręty wzięły aktywny udział w wojnie z Rosją 1904-1905 uczestnicząc i w bitwie na M. Żółtym (VIII 1904) i pod Cuszimą (V 1905). Kasagi w 1916 roku rozbił się na skałach w cieśninie Tsugaru, Chitose zaś wycofany został wkrótce po I wojnie i później, na początku lat 30 zatopiony jako okręt-cel.

Japońskie krążowniki Suma i Akashi. Zaliczane do jednego typu, choć różniące się od siebie nieco konstrukcją i wyglądem. Suma został zwodowany w 1895, w służbie od 1896, Akashi został zwodowany w 1897, w służbie od 1899 (jego konstrukcje zmodyfikowano wykorzystując doświadczenia z eksploatacji Sumy). Wyporność kolejno ok. 2650 i 2750 ton, prędkość 20 węzłów. Wymiary: 93,5 x 12,2 x 4,6 m (Suma) i 90 x 12,7 x 4,8 m (Akashi). Uzbrojenie: 2x152/40 QF, 6x120/40 QF, kilka lekkich i 2 wt. Suma był średnio udany z powodu niezbyt dobrej stateczności i nienajlepszej dzielnosci morskiej - te wady starano się poprawić na Akashi (m.in. podwyższając mu dziobnicę i nieco zmieniając proporcje kadłuba). Oba okręty uczestniczyły aktywnie w wojnie z Rosją operując głownie pod Port Arturem (Akashi uległ uszkodzeniu na minie), wzięły też udział w bitwie pod Cuszimą. Przed I wojną oba okrety zostały zmodernizowane (m.in. wymieniono na nich kotły). Wycofane ze służby po jej zakończeniu. Akashi został zatopiony w 1930 roku jako okręt-cel.