marynarka wojenna A.D. 1948

[JB]

W dokumentach z roku 1950 podane są zamierzenia organizacyjne, które były zaplanowane na rok 1949 i nie zostały zrealizowane. Wśród nich było m.in. sformowanie etatu dla motorówek Sonda i Mewa.
JB

[JB]

Z innych ciekawych zdarzeń tego roku mozna wymienić:
-- próby ucieczek (jedna udana, druga nieudana) na kutrach LCPL http://fow.aplus.pl/forum/viewtopic.php?p=61200#61200,
-- urwanie się lufy działka (która zatonęła na głębokości 13 m) na ścigaczu Błyskawiczny (czerwiec 1948 r.),
-- zmianę jachtu Prezydenta RP, Bałtyk "ustąpił" miejsca Hetmanowi,
-- pojawienie się instruktorów młodzieżowych ZMP (stanowiska oficerskie) w etatach wielu jednostek,
-- zmiany etatów (rozkaz org. MON Nr. 0202 (01661/Org.) z 22.11.1948 r.) Dowódcy Marynarki Wojennej (z wiceadmirała lub admirała na wiceadmirała) i Dowódcy Szczecińskiego Obszaru Nadmorskiego (z kontradmirała na komandora),
-- zmiana (grudzień) nazewnictwa słuchaczy szkół podoficerskich, kursanci stali się elewami.
JB

[Ksenofont]

(prawdziwie "ludowa" formacja, mało było w niej "wykształciuchów")

Kryterium bycia "inteligentem" w PRL było ukończenie 6 klas przedwojennej szkoły powszechnej lub posada sprzedawcy w sklepie.
"Wykształciuch" całkiem dobrze oddaje ten poziom, choć chyba lepszym sformułowaniem jest - nieco zapomniana - "szpagatowa inteligencja".

W marynarce było 717 osób na stanowiskach oficerskich i admiralskich (w tym 29 podoficerów)
[...]
Jeśli chodzi o wykształcenie wojskowe to 4 osoby ukończyły akademie wojskowe, 9 - wyższe szkoły wojskowe, 6 - wyższe szkoły dla oficerów polityczno-wychowawczych, 56 - wyższe kursy oficerskie, 155 - oficerskie szkoły zawodowe, 54 - oficerskie szkoły rezerwy, 252 - oficerskie szkoły czasu wojennego, 55 osób na stanowiskach oficerskich nie ukończyło szkół oficerskich.

Połączyłeś narodowość z wykształceniem, a podoficerów z oficerami więc troszkę to zagmatwane.

Policzmy oficerów: 717.
W tym:
19 oficerów zawodowych (10 z ZSRS: 4 po "akademiach", 6 po szkołach dla politruków. Tylko 9 z Polski: po "wyższych szkołach wojskowych").
56 po wyższych kursach oficerskich ("Wystrieł"?). Razem 75 oficerów "sztabowych".
Oficerów młodszych: 155 po oficerskich szkołach zawodowych (Albo b. młodzi oficerowie-Polacy wykształceni po 1945, albo starsi oficerowie Sowieci) + 54 po oficerskich szkołach rezerwy (to na pewno Polacy) + 252 (oficerów wojennych) = 461
75+461=536
Nawet dodając 55 ludzi na stanowiskach oficerskich bez wykształcenia, nie dostaniemy 717.
Brakuje 126 ludzi.

No i statystyka ta jest kolejną przesłanką negującą liczbę 15 oficerów-Sowietów w MW PRL.

433 osoby służyły w wojsku więcej niż 10 lat (w przeważającej większości to kadra II. Rzeczpospolitej)

433 z całości, a nie z oficerów.
"Kadra" to chyba zbyt dużo powiedziane: byli to przede wszystkim (sądząc po analogiach) przedwojenni absolwenci pułkowych szkół podoficerskich, a więc nie "kadra" w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale żołnierze służby zasadniczej.

Jak mi się zdaje, statystyka ta jest właściwa statystyką dla państwa sowieckiego - zero prawdy.

Swego czasu (5-10 lat temu) pisano dość sporo prac magisterskich analizujących kadrę oficerską w latach czterdziestych. Nie wiem, czy robiono to dla MW PRL, ale sprawdzenie ich byłoby z pewnością kształcące.

X

[JB]

433 osoby służyły w wojsku więcej niż 10 lat (w przeważającej większości to kadra II. Rzeczpospolitej)

433 z całości, a nie z oficerów.
"Kadra" to chyba zbyt dużo powiedziane: byli to przede wszystkim (sądząc po analogiach) przedwojenni absolwenci pułkowych szkół podoficerskich, a więc nie "kadra" w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale żołnierze służby zasadniczej.

Szef OZI nr 8, ppłk. Jerzy Kilanowicz, pisał o roku 1948: ... w Marynarce Wojennej pełnią służbę a) podoficerowie zawodowi sprzed 1939 r. - 381, z których to specjalistów morskich 256 (67% - JB); b) podoficerów zawodowych powojennych - 404, z których to specjalistów morskich - 169 (42%).
JB

[JB]

No i statystyka ta jest kolejną przesłanką negującą liczbę 15 oficerów-Sowietów w MW PRL.

Trudno m się zgodzić ze sformułowaniem, że podana statystyka negują taką liczbę.
W książce Piotra Semkowa Informacja Marynarki wojennej w latach 1945-1957 podane są dane (zaczerpnięte z artykułu Jerzego Przybylskiego Oficerowie radzieccy w Marynarce Wojennej w latach 1945-1957, "Przegląd Morski" 1993, nr 9) dotyczące liczby tych oficerów w MW: 1.12.1944 - 8, 25.11.1945 - 36, 1.07.1946 - 12, 1.12.1947 - 7, 1.07.1948 - 8, 29.10.1949 - 15, 1.10.1950 - 29, 1.07.1952 - 39, 1.01.1953 - 34, 1.01.1954 - 32, 04.1955 - 8.
JB

[Ksenofont]

No i statystyka ta jest kolejną przesłanką negującą liczbę 15 oficerów-Sowietów w MW PRL.

Trudno m się zgodzić ze sformułowaniem, że podana statystyka negują taką liczbę.

Szczerze mówiąc - mnie też


Chodziło mi o to, że podana statystyka dotycząca wykształcenia oficerów MW PRL, powoduje pewne wątpliwości - najprawdopodobniej aż 10 oficerów ukończyło sowieckie szkoły wojskowe czasu pokoju. (Do tego dochodzi nieznana liczba wykształconych w szkołach, które nie są tak wyraźnie sowieckie).
Nie chce mi sie wierzyć, że na 15 oficerów "sowieckich" 10 miało tak wysokie wykształcenie.
Uważam, że jest tutaj problem metodologii - nie znamy kryteriów "narodowościowych".

Trzeba skontaktować się z P. Semkowem i zadać mu pytanie.

X

[JB]

Aby wzbogacic dyskusję liczbami podaję dokładniejszy stan osobowy MW na 1 maja 1948 roku:
Admirałowie i oficerowie - 717 (stan etatowy - 827), [w tym 15 z A.Cz.], w tym 3 kobiety, {w tym 29 podoficerów na stanowiskach oficerskich}:
wiceadmirał - 0 (1);
kontradmirał - 1 (6);
komandor - 10 (44), [1];
komandor porucznik - 25 (90), [2];
komandor podporucznik - 68 (161), [8];
czyli razem 104 admirałów i oficerów starszych.
kapitan - 96 (229), [3], {2};
porucznik - 164 (274), [1], {24};
podporucznik - 204 (22), 2 kobiety, {3};
chorązy - 149 (-), 1 kobieta,.
Podoficerowie - 1103 (2222):
służby zawodowej - 528 (1131);
służby nadterminowej - 256 (335);
służby czynnej - 319 (756);
Marynarze - 3513 (3302);
Podchorążowie - 91 (220);
Kursanci - 611 (820);
czyli łącznie 6035 osób na 7391 etatów.
Kontraktowi - 477 (606), w tym 231 kobiet.
JB

[JB]

I ciemniejsze strony życia w marynarce. Rozkazem Nr. 020/Org. MON z 30 stycznia 1948 roku Wydział Informacji MW (etat 32/40 – 32 osoby) zmienił nazwę na Okręgowy Zarząd Informacji (OZI) Nr. 8 i został przeniesiony na etat 32/40 o stanie osobowym 63 wojskowych i 2 kontraktowych. Pod koniec 1947 roku stan agentury w niektórych jednostkach Marynarki Wojennej był znaczny: Flotylla Trałowców – 15 osób (7% stanu osobowego), Dywizjon Okrętów Podwodnych – 11 (11%), Dywizjon Ścigaczy – 11 (15%), Sztab Główny MW – 26 (18%). Pięć lat później nasycenie stanów osobowych agentami było również duże: ORP Błyskawica – 17 (6%), Flotylla Trałowców – 46 (11%), Dywizjon Okrętów Podwodnych – 22 (10%), Dywizjon Ścigaczy – 15 (6%).
JB

[JB]

Lotnictwo Marynarki Wojennej
Rozkazem 030/Org. z 28.02.1948 r. MON nakazał Dowódcy Wojsk Lotniczych sformować w Poznaniu Eskadrę Lotniczą MW (JW 5576, etat 35/104 – 308 wojskowych i 7 pracowników kontraktowych) złożoną z 4 kluczy lotniczych i do 30 maja t.r. przekazać Dowódcy Marynarki Wojennej, który miał ją, jak napisano w rozkazie, przedyslokować na lotniska MW Dziwnów i Przybrzeże.
W maju utworzono etat dla Kompanii Ochrony Lotnisk MW (35/108 – 74 wojskowych; JW 1583), którą formowano w Ustce, a we wrześniu włączono do etatu 35/104 w punkcie VII. Tabor Pływający Kuter Motorowy K.M.-11 (5 osób załogi).
Rozkazem MON Nr. 0156/Org. (z 6.09.1948 r.) włączono Klucz Lotniczy Dowództwa MW (etat 35/88, sformowany rozkazem NDWP Nr. 00163/Org. z 7 lipca 1945 r. w składzie 2 samolotów PO-2 i jednego Douglas, ten ostatni został wykreślony z etatu w ostatniej chwili) do Eskadry Lotniczej. Eskadra miała pięć kluczy, a etat samolotów PO-2 zwiększył się do sześciu.
Jeszcze raz powiększyła się eskadra, gdy do jej etatu włączono Myśliwski Klucz Lotniczy (rozkaz MON Nr. 0189/Org. z 3.11.1948 r.), który miał sformować Dowódca Wojsk Lotniczych i przekazać DMW do 1 grudnia. W etacie klucza były samoloty Jak-9 (5), UJak-9 (1) i UPe-2 (1).
JB

[JB]

Pod koniec 1948 roku Dowództwo Marynarki Wojennej przygotowało 6.-letni plan rozwoju i dozbrojenia Marynarki Wojennej.
Tu chciałbym zwrócić uwagę na drobne kwestie leksykalne. W okresie władzy komunistycznej wszystkie podejmowane przedsięwzięcia rozwojowe nazywane były planami, w przeciwieństwie do II. Rzeczypospolitej gdzie mówiono o programach rozwoju. Nie wystarczy coś zaplanować, trzeba wiedzieć jak to przeprowadzić!
Był on wycinkiem wcześniejszego 20-letniego planu rozwoju Marynarki Wojennej. Plan na lata 1949-1955 przewidywał budowę (lub zakup) 20 okrętów bojowych: 4 trałowców bazowych, 1 trałowca morskiego, 5 ścigaczy artyleryjskich, 5 ścigaczy torpedowych, 5 kutrów trałowych oraz 9 jednostek pomocniczych: okręt hydrograficzny, zbiornikowiec, 2 holowniki, bazę nurków, 2 samobieżne krypy minowe i 2 motorówki poligonowe.
W poniższych tabelach podane są przewidywane wyporności, jednostkowe ceny i lata oddania do służby tych jednostek pływających. Wyporność budowanych okrętów miała się zawierać między 1830 t , a 2300 t. Ciekawą sprawą jest to, że w zestawieniach zbiorczych podawane są liczby 5 dla nowych ścigaczy (artyleryjskich i torpedowych) i kutrów trałowych, gdy w szczegółowych zestawieniach (plan budowy i plan remontów kapitalnych na lata 1949-1955) ta liczba wynosi 6 (stąd znak zapytania w tabelce), a i fundusze zostały zaplanowane na 6 sztuk.

Okręty Floty
[table]
[mrow]typ[col]liczba[col]wyporność [t][col]cena [mln zł][col]1950[col]1951[col]1952[col]1953[col]1954[col]1955
[row]Trałowiec bazowy[col]4[col]120-150[col]300[col]-[col]-[col]-[col]-[col]-[col]4
[row]Trałowiec morski[col]1[col]400-500[col]400[col]-[col]-[col]-[col]-[col]-[col]1
[row]Ścigacz artyleryjski[col]5[col]80-100[col]160[col]-[col]-[col]-[col]-[col]1[col]5?
[row]Ścigacz torpedowy[col]5[col]50-60[col]150[col]-[col]-[col]-[col]-[col]1[col]5?
[row]kuter trałowy[col]5[col]60-80[col]150[col]-[col]-[col]-[col]-[col]1[col]5?
[/table]
Jednostki pomocnicze
[table]
[mrow]typ[col]liczba[col]wyporność [t][col]cena [mln zł][col]1950[col]1951[col]1952[col]1953[col]1954[col]1955
[row]Okręt hydrograficzny[col]1[col]500[col]800[col]-[col]-[col]1[col]-[col]-[col]-
[row]Motorówka poligonowa[col]2[col]?[col]40[col]1[col]1[col]-[col]-[col]-[col]-
[row]Holownik[col]2[col]600[col]350[col]-[col]-[col]2[col]-[col]-[col]-
[row]Zbiornikowiec[col]1[col]700[col]500[col]-[col]-[col]1[col]-[col]-[col]-
[row]Baza nurków[col]1[col]300[col]180[col]-[col]-[col]1[col]-[col]-[col]-
[row]Krypa minowa[col]2[col]400[col]300[col]2[col]-[col]-[col]-[col]-[col]-
[/table]
JB

[Marmik]

Mam małe pytanie. Czy nagłówki tabel to pisownia z orginału? Po prostu ciekawi mnie zaliczenie trałowców lub kutrów trałowych do jednostek bojowych i ogólnie jako taka klasyfikacja grup w tamtym okresie.

Jak powszechnie wiadomo spory klasyfikacyjne to temat bez końca, ale mimo wszystko zaliczenie sił trałowych do grupy okrętów bojowych jest nieco naciągane.

[pothkan]

A mi się zdaje, że właśnie tak się najczęściej robi - o ile podział jest tylko na dwie części (bojowe/pomocnicze), to okręty trałowe i desantowe zaliczane są do bojowych... Tak jest np. w większości roczników.

[JB]

Nagłówki nie są oryginalne, natomiast nazwy typów tak. W zestawieniach z roku 1949 jednostki pływające dzielą się na Flotę i Jednostki pomocnicze, choć do drugiej kategorii zaliczano Iskrę i Żurawia.

Rozkaz organizacyjny Ministra ON Nr. 0094 (001680/Org.) z 24 sierpnia 1950 roku wprowadzał (z dniem 1 października t.r.) podział okrętów Marynarki Wojennej na klasy:
I -- okręty liniowe, krążowniki ciężkie i lekkie, lotniskowce, monitory morskie;
II -- krążowniki pomocnicze, lotniskowce konwojowe, niszczyciele, duże i średnie okręty podwodne, okręty szkolne o wyporności ponad 2000 ton;
III -- dozorowce, małe okręty podwodne, trałowce pełnomorskie, trałowce bazowe, stawiacze min, stawiacze zapór sieciowych, okręty pomocnicze i desantowe o wyporności ponad 500 ton, okręty szkolne o wyporności 500-2000 ton;
IV -- ścigacze, kutry trałowe morskie, rzeczne kutry opancerzone, okręty szkolne o wyporności do 500 ton, okręty pomocnicze do 500 ton.
Czyli mamy pomieszanie jednostek stricte bojowych i trałowych. Rozróżnienie to efekt klasyfikacji z lat 60.
Wspomniany rozkaz dzielił też bazy (porty) na kategorie:
I -- Baza Główna;
II -- Świnoujście;
III -- Kołobrzeg.
JB
PS. Żeby nie kłuło w oczy zmienił nagłówek pierwszej tabelki.

[Marmik]

A mi się zdaje, że właśnie tak się najczęściej robi - o ile podział jest tylko na dwie części (bojowe/pomocnicze), to okręty trałowe i desantowe zaliczane są do bojowych... Tak jest np. w większości roczników.

Masz rację, lecz właśnie dlatego zapytałem o szczegóły.
Ogólnie ujmując system dzielący okręty na rangi (a namiastkę tego podaje JB w cytowanym rozkazie operacyjnym) jest nieco nieprecyzyjny, ale przez lata stanowi element klasyfikacyjny MW PRL - MW RP.

Prawidłowy podział lub przynajmniej bardziej oddający specyfikę nie znalazł nawet odzwierciedlenia w obowiązującej normie obronnej.
Ja to widzę tak okręty bojowe, okręty pomocnicze (wsparcia), okręty specjalne i pomocnicze jednostki pływające. Trzy pierwsze tworzą okręty (nie - wojenne ).
Oczywiście wszelkie podziały są dyskusyjne, a wątek ten raczej nie jest miejscem na tego typu dyskusje. Chciałem tylko poznać uzasadnienie użytych określeń i oczywiście jest ono jak najbardziej satysfakcjonujące, zatem zmiana postu nie była konieczna .

EOT

Pozdrawiam,
Marmik

[kkic]

A które to były etaty admiralskie?

- dowódca MW
- szef Sztabu Głównego MW
- szef Zarządu Polityczno-Wychowawczego
- zastępca dowódcy MW ds. liniowych
- zastępca dowódcy MW ds. administracyjno-technicznych
- dowódca SON
- dowódca UON

Co pomyliłem?

[JB]

- dowódca MW
- szef Sztabu Głównego MW
- szef Zarządu Polityczno-Wychowawczego
- zastępca dowódcy MW ds. liniowych
- zastępca dowódcy MW ds. administracyjno-technicznych
- dowódca SON
- dowódca UON
Co pomyliłem?

Cztery etaty były w Dowództwie i Sztabie Głównym MW (zapewne te wymienione), jeden w Kierownictwie Administracyjno-Technicznym, jeden w Dowództwie SON i jeden w Grupie Oficerów Doradców.
Nowe etaty w 1950 roku (rozkaz MON Nr. 0130/Org. z 6.12.1950 r.) przewidywały 8 takich stanowisk: 4 w Dowództwie MW, 1 w Sztabie Głównym MW, 2 w Szefostwie Tyłów MW i 1 w Dowództwie Lotnictwa MW.
JB