MSiO nr 3-4/2021 (203) artykuł Roberta Rochowicza "Mobilizacja polskich jednostek pływających w latach 50-tych XX wieku"
: 2021-05-06, 00:20
Bardzo interesujący artykuł, jak dla mnie sporo informacji o mobilizacji kutrów rybackich, ale wkradło sie niemało błedów...
Akapit "Potencjalne wojenne trałowce" (str. 45)
Prawa kolumna: cytuję "Sporządzone przy większych traulerach adnotacje nie pozostawiały złudzeń, które z nich od razu wyselekcjonowano do potrzeb marynarki wojennej. Dwa - Ewa II i Michał Siedlecki - uznano za nadające się tylko do roli okrętów hydrograficznych..." koniec cytatu
W latach 50-tych obie jednostki nie były trawlerami Ewa II była kutem rybackim dostarczomuym w ramach pomocy UNRRA (od początku eksploatacji w Polsce, używany był przez MIR jako badawczy), podobnie "Michał Siedlecki" (w Dalmorze klasyfikowany był jako mały trawler, a w latach 50-tych używany był przez MIR jako kurter badawczy) - ich badawcze przeznaczenie zapewne dało im "przepustkę" do zatwierdzenia mobilizacji tych jednostek jako hydrografów.
Tu jest "Ewa II" - pozycja 2) w wykazie: viewtopic.php?f=18&t=9095
Tu jest "MIchał Siedlecki" pozycja 5) w wykazie: viewtopic.php?f=18&t=6966&start=32
Dokończenie tego zdania: cytuję "... a trzy kolejne ostatecznie skalsyfikowano jako niezdatne do mobilizacji (Neptun - Gdy-102, Uran - Gdy-104, Urania - Gdy-105), choć opisano ich parametry taktyczno-techniczne po przystosowaniu do roli trałowców." koniec cytatu
Autor słowem nie wspomniał iż owe trzy trawlery rybackie (czwarty zatonął w 1950 roku) były zdemilitaryzowanymi brytyjskimi trałowcami antymagnetycznymi typu MMS 126 foot: viewtopic.php?f=18&t=7095
Tabela: "Zestawienie trawlerów"
pozycja 5): "Zodiak" - nigdy nie był statkiem rybackim, to zdemobilizowany brytyjski trałowiec bazowy typu "BYMS" używany jako okręt hydrograficzny (trzy dalsze służyły w PMW)
pozycja ostatnia: "Kozorożec" on także nigdy nie był satkiem rybackim, wybudowany został jako okręt hydrograficzny i takim harakterze służył
Akapit "Pierwsze ambitniejsze plany" (str. 46)
Fotografie/rysunki na stronach 46 i 47:
podpis prawej dolnej fotografii na stronie 46: Kuter rybacki typu CBKO to kuter rybacki typu B-368/KS-17 (szkoda, że wyjaśnienie, co prawda nie ścisłe jest dopiero na stronie 52)
podpis górnej fotografii na stronie 47: Trauler rybacki projektu B-11 w porcie w Gdynii tymczasem jest to LUGROTRAWLER "Birkut" (należący do MIR-u ) projektu B-11 (nic się nie zmieniło od czasu artykułu o "Bałtyku")
podpis środkowej fotografii na stronie 47: podobnie jak wyżej, projekt 124 miał powstać na bazie LUGROTRAWLERA (a nie traulera) typu B-11
podpis górnej fotografii na stronie 47: "ZodiaK" nie byl traulerem
Razi anachronizm TRAULER
Strona 48 prawa kolumna u góry: cytuję "Do dwóch nowych dywizjonów kutrów trałowych miały trafić łącznie 22 kutry rybackie typu B-12 ... Spośród dostępnych w przedsiębiorstwach połowowych wskazano: Wła-23, Wła-67 - Wła-71...Gdy-16, Gdy-26, Gdy-74, ... Gdy-114, Gdy-126, ... Gdy-134, Gdy-149, ... Gdy-171, Gdy-172, Gdy-175, ... ... koniec cytatu
Kuter Gdy-26 to przedwojenny kuter 19-metrowy (oznaka MIR-owska: MIR-24, pierwsza nazwa "Antoni" Gdy 26) zbudowany w Stoczni Rybackiej w Gdyni
Kutry Wła-68, Wła-69, Gdy-134, Gdy-149 to kutry dostarczone w ramach pomocy UNRRA (z czasem nazwane typem MFV-75) viewtopic.php?f=18&t=6966&start=32
Kutry Wła-23, Gdy-16, Gdy-74, Gdy-114, Gdy-126 były poniemieckimi kutrami typu KFK (typ ten był "dziadkiem" dla kutrów typu B-12), których kadłuby wodowano w Stoczni Rybackiej w Świnoujściu a ukończono na Wybrzeżu Gdańskim, viewtopic.php?f=18&t=6871&start=448
Kutry Wła-69-Wla-71, Gdy-171, Gdy-172. Gdy-175 należały do typu SKS-240 (typ pośredni pomiędzy KFK a B-12) i podbnie do typu KFK wodowano je w Świnoujsciu, lecz ukończono w Stoczni Śzczecinskiej
pozostałe szesć kutrów (nie wymienione przeze mnie) należały do typu B-12 i zbudowano je w Stoczni Rybackiej w Gdyni pozycje 1)-6) w wykazie viewtopic.php?f=18&t=6970&start=16
Co do właścicieli kutrów to z wyjątkiem dwócjh należąły do gdyńskiej "Arki" lub "Jedności Rybackiej", natomiast dwa z nich były w rękach prywatnych: Gdy-126 należał do Franciszka Piechockiego (przyczym w przeciwieństwie do innych KFK, został przedłużony), a Gdy-26 należał do Leona Nadolskiego.
Dalej: cytuję "Najmniejszymi jednostkami trałowymi miały być z kolei kutry typu CKBO (uwaga moja - zaprezentowany na str. 46 rysunek wskazuje na "17-metrowe stalówki" typu B-368 ewentualnie KS-17). Do zmobilizowania wskazano 11 takich jednostek, a mianowicie: Gdy-22, Gdy-27, ... Gdy-152... koniec cytatu
Z owych 11 podanych oznak rybackich w I połowie lat 50-tych 9 należąło do kutrów typu B-368 przedsiebiorstwa "Arka" (w większości w 1954 roku przekazano je do innych PPiUR-ów) viewtopic.php?f=18&t=6902&p=157735#p157735
Oznaka Gdy-152 nie należała do żadnego 17-metrowca i być może powinno być Gdy-153 (typ B-368, nr budowy S-18)
Natomiast oznaka Gdy-27 jest oznaką niezwykłą, aby ustalić do jakiego kutra należała, trzebaby określić kiedy plan mobilizacyjny PM-53 został opracowany (z oznaczenia wynika że przyjeto go w 1953 roku - a dokładniej?)
W okresie od 19.VII.1948 roku do 14.IX.1953 roku oznaka Gdy-27 przypisana była do kutra o nazwie własnej "Maria" stanowiącego własność Emila Marka. Co ciekawe był to dawny żaglowy (z napędem pomocniczym) szkuner rewski "Marja"
W okresie od X.1953 roku do lat 1965/1966 oznalka należąła do kutra typu KD-153 wodowanego w Stoczni Rybackiej w Darłowie i pływał w barwach Spółdzielni "Jedność Rybacka". pozycja 8 ) w wykazie viewtopic.php?f=18&t=7326&p=180369#p180369
Wydaje mi się, że oznakę Gdy-27 powinna zastąpić Gdy-28 (17-metrowa "stalówka" typu B-368, nr budowy S-161)
Akapit "Wojskowy lifting" (str. 52)
Środkowa kolumna, trzecie zdanie: cytuję "Pod numerem rojektu 122 ukryto przebudowę stalowych kutrów rybackich o długości 17,2 m...." koniec cytatu i dalej
środkowa kolumna, tuż nad fotografią: cytuję "Bazę wyjściową pierwszego projektu 122 stanowiły kutry rybackie o długości 17 m, w dokumentacji wojskowej oznaczonej jako jeden projekt CKBO, tym czasem w ciągu dekady ich produkcji (w latach 1949-1959 powstało kilka odmian, budowanych najpierw w Gdyni i Gdańsku, a potem w Szczecinie. W sumiezbudowano 153 kutry projektów KG-177, KG-177A, KS-17, K-15 i K-15R." koniec cytatu
Autor ewidentnie nie zna polskich kutrów rynbackich. Jak sam napisał mobilizowane miały być 17-metrowe kutry stalowe, natomiast kutry typów KG-177 i KG-177A to kutry drewniane. Do stalowych kutrów 17-metrowych należały typy: B-368 (Stocznie Gdańska, Nr3/Północna i Rybacka, ta ostatnia tylko wyposażanie), KS-17 (Stocznia Szczecińska), K-15 (Stocznia Szczecińska - pierwszy ukonczony IX.1957) i K-15R (Szczecińska Stocznia Remontowa - pierwszy ukonczony IV.1957) i ich późniejsze rozwinięcie STOREM-4. Jak widać kutry typu K-15/15R weszły do eksploatacji już po opracowaniu projektu dostosowania do działań wojennych.
Lewa kolumna, pod koniec strony: cytuję "Największymi "rybakami" przygotowywanymi do przemiany w jednostki trałowe były lugrotrawlery typu B-11. Stocznia Północna w Gdańsku zbudowała ogółem 31 takich jednostek. Wszystkie trafiły do Przedsiębiorstwa Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich "Odra" w Świnoujściu." koniec cytatu
Lugrotrawlerów typu B-11 było 35, lecz 4 z nich, po niewielkich zmianach wcierono do PMW jako okręty ratownicze projektu Pr-12, z pozostałych 30 przejął "Dalmor", rejestrując je w Świnoujściu (z oznakami Świ-XXX), z któryxh jeden przekazano MIR-owi i został przerejestrowny do Gdyni, pozostałe 29 przekazano świnoujskiej "Odrze" (dwa z nich zatonęły, pozostałe później przeszły do szczecińskiego "Gryfa", a jeszcze później były przebudowywane na statki szkolne i specjalne oraz sprzedawane do Afryki i Argentyny); ostatni (31-y) o nazwie "Perkoz" odebrała (z pominieńciem "Dalmoru") "Odra"
Strona 53 lewa kolumna: pojawia się sytuję "... czy w ich skład mogłyby być wcielone trawlery typu B-12. ..." koniec cytatu
Dla typu B-12 to olbrzymia nobilitacja zostać trawlerem, w końcu były to tylko superkutry rybackie
EDIT:
Akapit "W końcu jest co mobilizować" (str. 52)
Lewa kolumna od góry: cytuje "Na mocy porozumienia z Ministerstwem Żeglugi do przejęcia wytypowano: ... * 18 lugrotrawlerów typu B-12 z PPiUR Arka z Gdyni; * 17 lugrotrawlerów typu B-12 z PPiUR koga z Helu." koniec cytatu.
Ponownie nobilitowano typ B-12 to nadal był superkuter rybacki, poza tym PPiUR "Koga" pierwsze trzy kutry B-12 (i w ogóle pierwsze superkutry) zarejestrowała 11.XI.1959 roku (otrzymała około miesiąca wcześniej) a plan został zatwierdzony w 1958 (tak można sądzić po jego nazwie: PM-58) były to kutry Hel-100 (ex Gdy-190, nr budowy 119), Hel-101 (ex Gdy-192, nr budowy 118) oraz Hel-102 (ex Gdy-244, nr budowy 132). Superkutry w większych ilościach zaczęto przekazywać "Kodze" dopiero w latach 1966/1967, gdy "Dalmor" rozpoczął pozbywania się rybołówstwa kutrowego przejętego w 1965 roku wraz z dobytkiem "Arki"
Wszystkie listy kutrów w aktualnych wersjach (na FOW-ie mogę być w nieco zdezaktualizowanych, starych wersjach) są do pobrania na stronie Wojtka Zientary: http://wojtekzientara.pl/hobby.html
Akapit "Potencjalne wojenne trałowce" (str. 45)
Prawa kolumna: cytuję "Sporządzone przy większych traulerach adnotacje nie pozostawiały złudzeń, które z nich od razu wyselekcjonowano do potrzeb marynarki wojennej. Dwa - Ewa II i Michał Siedlecki - uznano za nadające się tylko do roli okrętów hydrograficznych..." koniec cytatu
W latach 50-tych obie jednostki nie były trawlerami Ewa II była kutem rybackim dostarczomuym w ramach pomocy UNRRA (od początku eksploatacji w Polsce, używany był przez MIR jako badawczy), podobnie "Michał Siedlecki" (w Dalmorze klasyfikowany był jako mały trawler, a w latach 50-tych używany był przez MIR jako kurter badawczy) - ich badawcze przeznaczenie zapewne dało im "przepustkę" do zatwierdzenia mobilizacji tych jednostek jako hydrografów.
Tu jest "Ewa II" - pozycja 2) w wykazie: viewtopic.php?f=18&t=9095
Tu jest "MIchał Siedlecki" pozycja 5) w wykazie: viewtopic.php?f=18&t=6966&start=32
Dokończenie tego zdania: cytuję "... a trzy kolejne ostatecznie skalsyfikowano jako niezdatne do mobilizacji (Neptun - Gdy-102, Uran - Gdy-104, Urania - Gdy-105), choć opisano ich parametry taktyczno-techniczne po przystosowaniu do roli trałowców." koniec cytatu
Autor słowem nie wspomniał iż owe trzy trawlery rybackie (czwarty zatonął w 1950 roku) były zdemilitaryzowanymi brytyjskimi trałowcami antymagnetycznymi typu MMS 126 foot: viewtopic.php?f=18&t=7095
Tabela: "Zestawienie trawlerów"
pozycja 5): "Zodiak" - nigdy nie był statkiem rybackim, to zdemobilizowany brytyjski trałowiec bazowy typu "BYMS" używany jako okręt hydrograficzny (trzy dalsze służyły w PMW)
pozycja ostatnia: "Kozorożec" on także nigdy nie był satkiem rybackim, wybudowany został jako okręt hydrograficzny i takim harakterze służył
Akapit "Pierwsze ambitniejsze plany" (str. 46)
Fotografie/rysunki na stronach 46 i 47:
podpis prawej dolnej fotografii na stronie 46: Kuter rybacki typu CBKO to kuter rybacki typu B-368/KS-17 (szkoda, że wyjaśnienie, co prawda nie ścisłe jest dopiero na stronie 52)
podpis górnej fotografii na stronie 47: Trauler rybacki projektu B-11 w porcie w Gdynii tymczasem jest to LUGROTRAWLER "Birkut" (należący do MIR-u ) projektu B-11 (nic się nie zmieniło od czasu artykułu o "Bałtyku")
podpis środkowej fotografii na stronie 47: podobnie jak wyżej, projekt 124 miał powstać na bazie LUGROTRAWLERA (a nie traulera) typu B-11
podpis górnej fotografii na stronie 47: "ZodiaK" nie byl traulerem
Razi anachronizm TRAULER
Strona 48 prawa kolumna u góry: cytuję "Do dwóch nowych dywizjonów kutrów trałowych miały trafić łącznie 22 kutry rybackie typu B-12 ... Spośród dostępnych w przedsiębiorstwach połowowych wskazano: Wła-23, Wła-67 - Wła-71...Gdy-16, Gdy-26, Gdy-74, ... Gdy-114, Gdy-126, ... Gdy-134, Gdy-149, ... Gdy-171, Gdy-172, Gdy-175, ... ... koniec cytatu
Kuter Gdy-26 to przedwojenny kuter 19-metrowy (oznaka MIR-owska: MIR-24, pierwsza nazwa "Antoni" Gdy 26) zbudowany w Stoczni Rybackiej w Gdyni
Kutry Wła-68, Wła-69, Gdy-134, Gdy-149 to kutry dostarczone w ramach pomocy UNRRA (z czasem nazwane typem MFV-75) viewtopic.php?f=18&t=6966&start=32
Kutry Wła-23, Gdy-16, Gdy-74, Gdy-114, Gdy-126 były poniemieckimi kutrami typu KFK (typ ten był "dziadkiem" dla kutrów typu B-12), których kadłuby wodowano w Stoczni Rybackiej w Świnoujściu a ukończono na Wybrzeżu Gdańskim, viewtopic.php?f=18&t=6871&start=448
Kutry Wła-69-Wla-71, Gdy-171, Gdy-172. Gdy-175 należały do typu SKS-240 (typ pośredni pomiędzy KFK a B-12) i podbnie do typu KFK wodowano je w Świnoujsciu, lecz ukończono w Stoczni Śzczecinskiej
pozostałe szesć kutrów (nie wymienione przeze mnie) należały do typu B-12 i zbudowano je w Stoczni Rybackiej w Gdyni pozycje 1)-6) w wykazie viewtopic.php?f=18&t=6970&start=16
Co do właścicieli kutrów to z wyjątkiem dwócjh należąły do gdyńskiej "Arki" lub "Jedności Rybackiej", natomiast dwa z nich były w rękach prywatnych: Gdy-126 należał do Franciszka Piechockiego (przyczym w przeciwieństwie do innych KFK, został przedłużony), a Gdy-26 należał do Leona Nadolskiego.
Dalej: cytuję "Najmniejszymi jednostkami trałowymi miały być z kolei kutry typu CKBO (uwaga moja - zaprezentowany na str. 46 rysunek wskazuje na "17-metrowe stalówki" typu B-368 ewentualnie KS-17). Do zmobilizowania wskazano 11 takich jednostek, a mianowicie: Gdy-22, Gdy-27, ... Gdy-152... koniec cytatu
Z owych 11 podanych oznak rybackich w I połowie lat 50-tych 9 należąło do kutrów typu B-368 przedsiebiorstwa "Arka" (w większości w 1954 roku przekazano je do innych PPiUR-ów) viewtopic.php?f=18&t=6902&p=157735#p157735
Oznaka Gdy-152 nie należała do żadnego 17-metrowca i być może powinno być Gdy-153 (typ B-368, nr budowy S-18)
Natomiast oznaka Gdy-27 jest oznaką niezwykłą, aby ustalić do jakiego kutra należała, trzebaby określić kiedy plan mobilizacyjny PM-53 został opracowany (z oznaczenia wynika że przyjeto go w 1953 roku - a dokładniej?)
W okresie od 19.VII.1948 roku do 14.IX.1953 roku oznaka Gdy-27 przypisana była do kutra o nazwie własnej "Maria" stanowiącego własność Emila Marka. Co ciekawe był to dawny żaglowy (z napędem pomocniczym) szkuner rewski "Marja"
W okresie od X.1953 roku do lat 1965/1966 oznalka należąła do kutra typu KD-153 wodowanego w Stoczni Rybackiej w Darłowie i pływał w barwach Spółdzielni "Jedność Rybacka". pozycja 8 ) w wykazie viewtopic.php?f=18&t=7326&p=180369#p180369
Wydaje mi się, że oznakę Gdy-27 powinna zastąpić Gdy-28 (17-metrowa "stalówka" typu B-368, nr budowy S-161)
Akapit "Wojskowy lifting" (str. 52)
Środkowa kolumna, trzecie zdanie: cytuję "Pod numerem rojektu 122 ukryto przebudowę stalowych kutrów rybackich o długości 17,2 m...." koniec cytatu i dalej
środkowa kolumna, tuż nad fotografią: cytuję "Bazę wyjściową pierwszego projektu 122 stanowiły kutry rybackie o długości 17 m, w dokumentacji wojskowej oznaczonej jako jeden projekt CKBO, tym czasem w ciągu dekady ich produkcji (w latach 1949-1959 powstało kilka odmian, budowanych najpierw w Gdyni i Gdańsku, a potem w Szczecinie. W sumiezbudowano 153 kutry projektów KG-177, KG-177A, KS-17, K-15 i K-15R." koniec cytatu
Autor ewidentnie nie zna polskich kutrów rynbackich. Jak sam napisał mobilizowane miały być 17-metrowe kutry stalowe, natomiast kutry typów KG-177 i KG-177A to kutry drewniane. Do stalowych kutrów 17-metrowych należały typy: B-368 (Stocznie Gdańska, Nr3/Północna i Rybacka, ta ostatnia tylko wyposażanie), KS-17 (Stocznia Szczecińska), K-15 (Stocznia Szczecińska - pierwszy ukonczony IX.1957) i K-15R (Szczecińska Stocznia Remontowa - pierwszy ukonczony IV.1957) i ich późniejsze rozwinięcie STOREM-4. Jak widać kutry typu K-15/15R weszły do eksploatacji już po opracowaniu projektu dostosowania do działań wojennych.
Lewa kolumna, pod koniec strony: cytuję "Największymi "rybakami" przygotowywanymi do przemiany w jednostki trałowe były lugrotrawlery typu B-11. Stocznia Północna w Gdańsku zbudowała ogółem 31 takich jednostek. Wszystkie trafiły do Przedsiębiorstwa Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich "Odra" w Świnoujściu." koniec cytatu
Lugrotrawlerów typu B-11 było 35, lecz 4 z nich, po niewielkich zmianach wcierono do PMW jako okręty ratownicze projektu Pr-12, z pozostałych 30 przejął "Dalmor", rejestrując je w Świnoujściu (z oznakami Świ-XXX), z któryxh jeden przekazano MIR-owi i został przerejestrowny do Gdyni, pozostałe 29 przekazano świnoujskiej "Odrze" (dwa z nich zatonęły, pozostałe później przeszły do szczecińskiego "Gryfa", a jeszcze później były przebudowywane na statki szkolne i specjalne oraz sprzedawane do Afryki i Argentyny); ostatni (31-y) o nazwie "Perkoz" odebrała (z pominieńciem "Dalmoru") "Odra"
Strona 53 lewa kolumna: pojawia się sytuję "... czy w ich skład mogłyby być wcielone trawlery typu B-12. ..." koniec cytatu
Dla typu B-12 to olbrzymia nobilitacja zostać trawlerem, w końcu były to tylko superkutry rybackie
EDIT:
Akapit "W końcu jest co mobilizować" (str. 52)
Lewa kolumna od góry: cytuje "Na mocy porozumienia z Ministerstwem Żeglugi do przejęcia wytypowano: ... * 18 lugrotrawlerów typu B-12 z PPiUR Arka z Gdyni; * 17 lugrotrawlerów typu B-12 z PPiUR koga z Helu." koniec cytatu.
Ponownie nobilitowano typ B-12 to nadal był superkuter rybacki, poza tym PPiUR "Koga" pierwsze trzy kutry B-12 (i w ogóle pierwsze superkutry) zarejestrowała 11.XI.1959 roku (otrzymała około miesiąca wcześniej) a plan został zatwierdzony w 1958 (tak można sądzić po jego nazwie: PM-58) były to kutry Hel-100 (ex Gdy-190, nr budowy 119), Hel-101 (ex Gdy-192, nr budowy 118) oraz Hel-102 (ex Gdy-244, nr budowy 132). Superkutry w większych ilościach zaczęto przekazywać "Kodze" dopiero w latach 1966/1967, gdy "Dalmor" rozpoczął pozbywania się rybołówstwa kutrowego przejętego w 1965 roku wraz z dobytkiem "Arki"
Wszystkie listy kutrów w aktualnych wersjach (na FOW-ie mogę być w nieco zdezaktualizowanych, starych wersjach) są do pobrania na stronie Wojtka Zientary: http://wojtekzientara.pl/hobby.html