Francuskie okręty spod żagla i pary (5)

Okręty Wojenne do 1905 roku

Moderatorzy: crolick, Marmik

Nowak Krzysztof
Posty: 2316
Rejestracja: 2004-08-26, 21:03
Lokalizacja: Częstochowa

Post autor: Nowak Krzysztof »

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów okrętu AJAX (17.06.1806)
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.
Krzysztof Gerlach
Posty: 4485
Rejestracja: 2006-05-30, 08:52
Lokalizacja: Gdańsk

Post autor: Krzysztof Gerlach »

Ajax – liniowiec 74-działowy zbudowany w Rochefort. Tego samego typu, co niedawno opisywany Régulus. Tam dane projektowe, projektant i regulaminowa załoga. Uzbrojenie: na pokładzie dolnym 28 x 36-f, na górnym 30 x 18-f, na pokładach odkrytych 16 x 8-f i 4 haubice 36-f. Wyposażony do służby pod koniec sierpnia 1806 (od 20.09.1806 do 09.1811 dowodził nim kmdr Jean Petit). Wszedł do eskadry kontradm. Allemanda. Wraz z nią wyruszył spod wyspy Aix 17.01.1808 by dołączyć 10.02.1808 do floty adm. Gantheaume’a w Tulonie, potem w jej składzie skierował się na Korfu, gdzie dotarł 23.02.1808. Drogę powrotną z Korfu do Tulonu rozpoczął 16.03.1808. Od maja 1808 przechodził remont w Tulonie, w lutym 1809 współdziałał w zdobyciu pod Tulonem brytyjskiej fregaty Proserpine, w lipcu 1810 ścierał się na dużą odległość z brytyjskimi okrętami blokady tego portu, ale 16.08.1810 zderzył się z innym liniowcem francuskim i ponownie musiał przejść naprawy. 22.11.1811 jego dowódcą został kmdr Jean-Jacques Magendie (sprawował dowództwo do 18.06.1814, kiedy liniowiec skierowano do służby portowej w Tulonie). Podczas Stu Dni Napoleona okręt został wyposażony jako bateria pływająca do obrony redy Tulonu i 1.04.1815 ponownie oddany pod dowództwo komandora Magendie. Wycofany 1.05.1815. W 1816 przemianowany na Patiente. 22.07.1818 skreślony z listy floty i przekształcony w galery (więzienie) w Tulonie.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach
Nowak Krzysztof
Posty: 2316
Rejestracja: 2004-08-26, 21:03
Lokalizacja: Częstochowa

Post autor: Nowak Krzysztof »

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów okrętu TRIOMPHANT (31.03.1809).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.
Krzysztof Gerlach
Posty: 4485
Rejestracja: 2006-05-30, 08:52
Lokalizacja: Gdańsk

Post autor: Krzysztof Gerlach »

Triomphant – liniowiec 74-działowy zbudowany w Rochefort. Tego samego typu, co niedawno opisywany Régulus. Tam dane projektowe, projektant i regulaminowa załoga. Uzbrojenie projektowe: na pokładzie dolnym 28 x 36-f, na górnym 30 x 18-f, na pokładach odkrytych 16 x 8-f i 4 haubice 36-f. Wyposażony do służby 1.07.1809. Od 16.10.1809 do 20.09.1810 dowodził nim kmdr Pierre-Nicolas Rolland. 20.09.1810 dowództwo przejął kmdr Louis-Charles-Auguste Delamare de Lamellerie (sprawował je do 26.07.1814 - liniowiec wycofano do rezerwy w Breście 1.07.1814). Możliwe, że cały okres wojen napoleońskich okręt ten przestał w porcie. Został skreślony z listy floty 1.07.1822, służył odtąd jako pływający magazyn. Rozebrany w Breście między lipcem a wrześniem 1825.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach
Napoleon
Posty: 4690
Rejestracja: 2006-04-21, 14:07
Lokalizacja: Racibórz

Post autor: Napoleon »

Mam pewne wątpliwości odnośnie kilku francuskich liniowców z lat 70' XVII wieku - chodzi o ilość posiadanych przez nie pokładów działowych. Prosiłbym o wytknięcie mi błędów - jeżeli je popełniłem"
Magnifique (z 1666 roku, 1200 ton) i Grand (także z 1666 roku i też 1200 t) - dwupokładowce 72-działowe (26x24f, 26x12f, 20x6-4f).
Pompeaux (1670, 1450 t) - trójpokładowiec (22x24f, 24x18f, 22x6f, 4x4f),
Saint Esprit (1670, 1400 t) - jw. (24x24f, 24x18f, 22x6f, 4x4f),
Lys (Lis?) (1669, 1500 t) - jw. (26x?f, 26x18f, 18x8f, 4x4f).
Czy się mylę? Spotkałem się z bardzo różnymi informacjami i przyznam, że po prostu bardziej kieruję się intuicją niż jakimiś "twardymi" dowodami (choć oczywiście informacje, na których mogę się oprzeć też mam). wolałbym zaś mieć większą pewność. Dodam, że uzbrojenie pochodzi z połowy lat 70'.
Będę bardzo wdzięczny za wszelkie uwagi!
Krzysztof Gerlach
Posty: 4485
Rejestracja: 2006-05-30, 08:52
Lokalizacja: Gdańsk

Post autor: Krzysztof Gerlach »

Magnifique oraz Grand zyskały te nazwy w czerwcu 1671. Wtedy, gdy je wodowano w grudniu 1666, nazywały się odpowiednio Courtisan oraz Intrepide. Należały do okrętów 2 rangi, a w rozumieniu XVII-wiecznym były TRÓJPOKŁADOWCAMI. Nosiły różne zestawy uzbrojenia – Courtisan miał w różnych okresach kolejno 64, 72 i 64 działa, zaś Intrepide – 64, 72 i 76 dział. Najczęściej do roku 1675 uzbrajano je w 64 działa, w latach 1675-1676 w 72 działa, potem między 64 a 76 dział. Projektowane uzbrojenie nominalne to: na pokładzie dolnym 12 brązowych dział 24-f, 12 żelaznych dział 18-f oraz 2 brązowe działa 12-f; na pokładzie środkowym 20 brązowych dział 12-f i 6 żelaznych dział 12-f; na pokładzie górnym 14 brązowych dział 6-f i 4 żelazne działa 6-f; na pokładzie rufowym 4 żelazne działa 4-f (łącznie 66 sztuk). Później na ogół na pokładzie dolnym 24-26 x 24-f, na środkowym 24-26 x 12-f, na górnym 16-18 x 6-f, na rufowym 2-4 x 4-f. Miały rzeczywiście po 1200 ton. Ponieważ pokład górny nie był wyposażony w działa na śródokręciu i najprawdopodobniej – zgodnie z obyczajem holenderskim, a zbudował je dla Francji w Amsterdamie Jean de Werf - miał w tym miejscu lekką budowę z gretingów, nie uważano by je za trójpokładowce w XVIII w., ponieważ wówczas działa z przodu górnego pokładu uznano by za stojące na pokładzie dziobowym, armaty z tyłu górnego pokładu zaklasyfikowano by do artylerii pokładu rufowego, a te stojące na pokładzie rufowym potraktowano by jako uzbrojenie rufówki. Jednak w XVII w. takie jednostki uważano (zwłaszcza we Francji) za trójpokładowe, stąd POZORNE sprzeczności w opracowaniach.

Pompeux (nie Pompeaux) został tak przemianowany w czerwcu 1671, ale kiedy go wodowano 28.02.1670 nazywał się Madame. Miał 1450 ton, a w różnych okresach nosił 70, 72, 68, 70, 74 i 68 dział. W chwili budowy zaliczany był do okrętów 1 rangi (zdegradowany do 2 rangi już w 1672). Pierwotne uzbrojenie nominalne obejmowało: na pokładzie dolnym 12 brązowych dział 24-f i 14 brązowych dział 18-f; na pokładzie środkowym 14 żelaznych dział 18-f i 12 żelaznych dział 12-f; na pokładzie górnym 18 brązowych dział 8-f; na pokładzie rufowym 6 brązowych dział 4-f (łącznie 76 sztuk). Potem zazwyczaj na pokładzie dolnym 22 x 24-f, na środkowym 24 x 18-f, na górnym 22 x 6-f, na rufowym 8 x 4-f. Jego „trójpokładowość” była taka sama i z identycznych powodów, jak okrętów Courtisan oraz Intrepide, acz uważana jest za jeszcze pewniejszą.

1400-tonowy Saint Esprit został zwodowany 4.03.1670 pod nazwą Royale Thérèse (albo Thérèse Royale) i dopiero w czerwcu 1671 zyskał nazwę Saint Esprit. Należał do okrętów 2 rangi. Nosił w różnych okresach 68, 70, 72, 76, 70, 76 dział. Pierwotne uzbrojenie nominalne obejmowało: na pokładzie dolnym 10 brązowych dział 24-f, 12 żelaznych dział 18-f i 2 brązowe działa 12-f; na pokładzie środkowym 18 brązowych dział 12-f i 6 żelaznych dział 12-f; na pokładzie górnym 16 brązowych dział 6-f; na pokładzie rufowym 4 żelazne działa 4-f (łącznie 66 sztuk). Potem na ogół na pokładzie dolnym 24 x 24-f, na środkowym 24 x 18-f, na górnym 24 x 8-f, na rufowym 4 x 4-f. Jego „trójpokładowość” była taka najprawdopodobniej sama i z identycznych powodów, jak okrętów Courtisan, Intrepide i Madame; uważana za równie pewną jak okrętu Madame.

1500-tonowy Lys (albo Lis – używano wtedy obu pisowni w stosunku do tych samych jednostek, obie są równoprawne) został zwodowany 16.02.1669 pod nazwą Ile de France i dopiero w czerwcu 1671 zyskał nazwę Lis. Nosił w różnych okresach 60, 70, 74, 76, 80 dział. Należał do tej samej klasy co Royale Thérèse i wszystkie dane oraz uwagi tam sformułowane odnoszą się też do niego.

Krzysztof Gerlach
Napoleon
Posty: 4690
Rejestracja: 2006-04-21, 14:07
Lokalizacja: Racibórz

Post autor: Napoleon »

Wielkie dzięki!!!
Napoleon
Posty: 4690
Rejestracja: 2006-04-21, 14:07
Lokalizacja: Racibórz

Post autor: Napoleon »

Należały do okrętów 2 rangi, a w rozumieniu XVII-wiecznym były TRÓJPOKŁADOWCAMI.
Gwoli wyjaśnienia - czy to znaczy, że wszystkie francuskie liniowce 2 rangi były 3-pokładowcami? Bo to by mi zdecydowanie nie pasowało. Oznaczałoby np., że trójpokłaowcami byłyby (z jednostek mnie interesujących - patrz kampania sycylijska z lat 1675-1676) Eclatant (eks Bourbon) z 1665 roku, Saint Michel (eks Fier) z 1673 roku, czy Sans Pareil (eks Prince) z 1666 roku. A miały one po trochę ponad 60 armat (przeważnie 64-66). Trochę mało jak na trójpokładowiec. Przy okazji, czy wie Pan coś więcej na temat ich uzbrojenia (wagomiar, rozmieszczenie armat)?

I jeszcze jedno pytanie - czy Trident (eks Mercoeur) z 1662, uzbrojony w 36 armat, roku był półtorapokładowcem? I skąd Demerliac podaje takie dziwne wagomiary: 20f, 16f, 10f? To nie był okręt zdobyczny a taki wagomiar armat podawano niekiedy na zdobytych jednostkach hiszpańskich. Czy może coś Pan wie na ten temat?
Krzysztof Gerlach
Posty: 4485
Rejestracja: 2006-05-30, 08:52
Lokalizacja: Gdańsk

Post autor: Krzysztof Gerlach »

Panie Piotrze,
W XVII wieku na kontynencie (przynajmniej we Francji i Holandii) za trójpokładowiec uważano okręt, który miał trzy ciągłe pokłady sięgające od rufy do dziobu. Nie miało wtedy znaczenia, ani co jest (albo czego nie ma) NAD tymi pokładami, ani ile NA NICH stoi dział. Dla wszystkich mniejszych trójpokładowców najwyższy z tych trzech pokładów nie miał armat (nawet furt) na śródokręciu, przez co jego wyposażenie artyleryjskie było liczebnie znacznie skromniejsze niż dwóch niższych pokładów. Istniało masę 66-działowych trójpokładowców tak skonstruowanych, a nawet przypuszcza się, że taka budowa trójpokładowa charakteryzowała sporo okrętów 56-działowych!
Zdecydowaną większość francuskich liniowców 2 rangi (może wszystkie) zbudowanych do 1671 skonstruowano jako trójpokładowce. Tym niemniej istnieje możliwość (w tamtych czasach nie było w zwyczaju robić planów konstrukcyjnych, które dziś moglibyśmy studiować), że nieliczne z nich zbudowano wg koncepcji dwupokładowej, co oznaczało wówczas tylko tyle, że najwyższy z trzech pokładów miał na śródokręciu (czyli w miejscu, gdzie i tak nie ustawiano dział, ponieważ nie wznosiły się tam solidne nadburcia, do których można by doczepić liny hamujące) wielką „dziurę”, przez co zmieniał się z trzeciego pokładu trójpokładowca w dwa osobne, krótsze pokłady – dziobowy i rufowy. Nie wpływało to w bardzo znaczący sposób ani na uzbrojenie całkowite, ani na wygląd takiego żaglowca. Jednak dla ówczesnych konstruktorów i marynarzy miało duże znaczenie, ponieważ ciągły trzeci pokład oznaczał poważny wzrost wysoko położonych mas, czyli pogorszenie stateczności okrętu (oczywista wada) a zarazem bardzo dobre wzmocnienie wiązań wzdłużnych całego kadłuba (oczywista zaleta). Było w czym wybierać i nad czym się zastanawiać. Nie ma wątpliwości, że dwupokładowe liniowce 2 rangi zaczęły się pojawiać od 1671, ale początkowo bardzo nielicznie. Mała liczba dział nie ma tu nic do rzeczy, ponieważ chodzi o cechy konstrukcyjne.

Eclatant (ex Bourbon z 1665) był do 1674 klasyfikowany jako liniowiec 3 rangi, dopiero potem podniesiono tę rangę do drugiej. Mógł być zarówno trójpokładowcem, jak dwupokładowcem (z dostępnych ilustracji nie wynika, czy owa przerwa w ciągłości trzeciego pokładu występowała czy nie i raczej marne są szanse, że będziemy to kiedyś wiedzieć na pewno). Jeśli należał konstrukcyjnie do trójpokładowców, to wg pierwotnej koncepcji miał być uzbrojony tak, jak podałem dla okrętu Royale Thérèse. Jeśli zaś zbudowano go jako dwupokładowiec, to przewidywano pierwotnie, że weźmie na pokład dolny 10 brązowych dział 24-f, 12 żelaznych dział 18-f i 2 brązowe działa 12-f; na pokład górny 20 brązowych dział 12-f i 4 żelazne działa 12-f; na pokład rufowy 10 brązowych dział 6-f. W ciągu swojej służby nosił kolejno 50, 66, 64, 60, 64 działa i z pewnością – tak jak na innych – stopniowo ujednolicano na nim armaty każdego pokładu.

Saint Michel (ex Fier z 1673) nie istniał i podejrzewam błąd literowy. Natomiast Saint Michel (ex Fier z 1670) – bo zapewne o niego Panu chodzi – nosił w ciągu swojej kariery kolejno 60, 56, 60 i 64 działa i też był na początku klasyfikowany jako liniowiec 3 rangi. Dostępne wizerunki sugerują, że był RACZEJ dwupokładowcem, o pierwotnie projektowanym uzbrojeniu: na pokładzie dolnym 6 brązowych dział 24-f, 16 żelaznych dział 18-f i 2 brązowe działa 12-f; na pokładzie górnym 14 brązowych dział 12-f i 10 żelaznych dział 12-f; na pokładzie rufowym 10 brązowych dział 4-f, na dziobowym 6 żelaznych dział 4-f. W ciągu realnej służby z pewnością – tak jak na innych – stopniowo ujednolicano na nim armaty każdego pokładu.

Sans Pareil (ex Prince z 1666) nosił w ciągu swojej kariery kolejno 64, 66 i 64 działa. Prawdopodobnie był trójpokładowcem i nosił takie uzbrojenie jak Royale Thérèse.

Trident (ex Mercoeur z 1662) był liniowcem 4 rangi, czyli fregatą 1 rzędu, albo – jak kto woli – fregato-liniowcem. Skonstruowano go jako zwykły okręt dwupokładowy, z równą (z grubsza) liczbą furt na każdym z pokładów. Nie znam jego dokładnego uzbrojenia poza tym, co podaje Demerliac (ale dla 1665 roku ów autor wymienia 2 x 20-f, 6 x 16-f, 10 x 12-f, 14 x 8-f; nie widzę w zestawie żadnych 10-funtówek, o których Pan pisze), natomiast generalnie okręty tej klasy, konstrukcji i liczbie dział nosiły na dolnym pokładzie 18 dział 12-f, a na górnym 18 dział 8-f. Jeśli Demerliac ma rację, to podejrzewam, że chodziło o próbę lekkiego wzmocnienia artylerii jakimiś nietypowymi armatami (może właśnie zdobytymi, tyle że na innej jednostce? Mercoeur niszczył w 1665 okręty korsarzy północnoafrykańskich), przy zachowaniu standardowego kośćca. Wówczas na pokładzie dolnym zachowano by 10 (z 18) dział 12-f, dodając w zamian owe 2 x 20-f i 6 x 16-f. Na pokładzie górnym zdjęto by 4 (z 18) dział 8-f, aby zmniejszyć obciążenie całości.
Trzeba też dodać, że kwestionowane działa nie należały oczywiście do powszechnie przyjętych we francuskiej marynarce, lecz Francuzom zdarzało się wówczas odlewać armaty (i uzbrajać w nie okręty) np. 15-funtowe oraz 33-funtowe, zresztą wagomiar 16 funtów stał się od 1732 standardowy w systemie „Vallière”. Poza tym z pewnością bywały w tamtej epoce okresy kryzysowe, kiedy na żaglowce ładowano (jak w Polsce) co tylko znalazło się pod ręką, także działa z umocnień lądowych, może więc taki przypadek miał tu miejsce.

Krzysztof Gerlach
Napoleon
Posty: 4690
Rejestracja: 2006-04-21, 14:07
Lokalizacja: Racibórz

Post autor: Napoleon »

Dziękuję.
PS. Z tymi 10-funtówkami się trochę zagalopowałem - Trident ich oczywiście nie miał (kompletowałem, na tyle na ile się da, uzbrojenie jednostek hiszpańskich - dość często można spotkać się z informacjami, że niosły one właśnie armaty m.in. 16 i 10 funtowe - tym się podświadomie zasugerowałem. Przy czym takie określanie wagomiaru armat hiszpańskich jest wg. mnie trochę dziwne, bo z tego co się orientuję, funt hiszpański miał jakieś 0,46 kg).
Nowak Krzysztof
Posty: 2316
Rejestracja: 2004-08-26, 21:03
Lokalizacja: Częstochowa

Post autor: Nowak Krzysztof »

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów kanonierki BOURDAIS (1864).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.
Krzysztof Gerlach
Posty: 4485
Rejestracja: 2006-05-30, 08:52
Lokalizacja: Gdańsk

Post autor: Krzysztof Gerlach »

Bourdais (Commandant Bourdais) – jedna z drewnianych kanonierek śrubowych typu Kenney, budowana w stoczni Ning-Po w Chinach od 1862, albo od 25.04.1863 (zamówiona 2.09.1862), zwodowana 20.06.1864 albo 20.05.1864. Wyporność 253 albo 268 ton, wymiary 35,38 x 6,72 x 1,94 m. Silnik o mocy 90 koni nominalnych, firmy Charbonnier (z drugiej ręki, zdjęty ze starszej kanonierki Redoute). Uzbrojenie: 1 gwintowane działo 16 cm, 2 gwintowane działa brązowe 12 cm. Projektant Verny. W służbie od 25.08.1864 czy 18.06.1864. Służyła tylko na dalekim Wschodzie, między innymi w charakterze okrętu hydrograficznego. Skreślona z listy floty 7.07.1868, potem rozebrana w Sajgonie.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach
Nowak Krzysztof
Posty: 2316
Rejestracja: 2004-08-26, 21:03
Lokalizacja: Częstochowa

Post autor: Nowak Krzysztof »

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Panie Krzysztofie, jeśli można, bardzo proszę o opis losów pozostałych kanonierek typu Kenney (oraz jakie silniki dostały).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.
Krzysztof Gerlach
Posty: 4485
Rejestracja: 2006-05-30, 08:52
Lokalizacja: Gdańsk

Post autor: Krzysztof Gerlach »

Pozostałe kanonierki typu Kenney – wszystkie zamówione 2.09.1862, wszystkie zbudowane w tej samej stoczni: Kenney, Le Brethon, Tardif.
Kenney – rozpoczęcie budowy w 1862 lub 5.02.1863, wodowanie 31.10.1863, w służbie od 1.12.1863. Silnik z kanonierki Poudre. W 1864 w Chinach. Wycofana ze służby w Sajgonie 3.04.1865, uznana za nie wartą naprawy. Skreślona z listy floty 7.07.1868 i rozebrana w 1869 w Sajgonie.
Le Brethon (pierwotnie planowano nazwę Aigrette) - rozpoczęcie budowy 20.07.1863, wodowanie 17.09.1864; wprowadzona do aktywnej służby w Szanghaju 9.11.1864. Silnik z kanonierki Salve. W 1865 przeszła z Szanghaju do Hongkongu, w kwietniu 1865 działała na obszarze Kochinchiny. Wycofana ze służby w Sajgonie 1.06.1865. Ponownie w aktywnej służbie od 1.03.1866, w październiku 1866 wzięła udział w ekspedycji do Korei. W latach 1867-1868 służyła w Chinach. Skreślona z listy floty 19.04.1869 i potem sprzedana na rozbiórkę w Sajgonie.
Tardif (pierwotnie planowano nazwę Aventure) - rozpoczęcie budowy 15.11.1863, wodowanie 14.12.1864, w służbie od 26.01.1865. Silnik z kanonierki Arquebuse. W latach 1865 i 1867 służyła w Chinach, w październiku 1866 brała udział w ekspedycji do Korei. Skreślona z listy floty 7.07.1868. Od 30.07.1869 latarniowiec, potem sprzedana na rozbiórkę w Sajgonie.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach
Nowak Krzysztof
Posty: 2316
Rejestracja: 2004-08-26, 21:03
Lokalizacja: Częstochowa

Post autor: Nowak Krzysztof »

Witam, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opis danych i losów okrętu SOLEIL = MARQUIS (1640 ?).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.
Krzysztof Gerlach
Posty: 4485
Rejestracja: 2006-05-30, 08:52
Lokalizacja: Gdańsk

Post autor: Krzysztof Gerlach »

Soleil – królewski okręt 36/46-działowy budowany w Indret od 1640 przez Jeana de Werf, zwodowany w 1642, ukończony w lipcu 1643. Projektant Deviot. Tonaż 700-800 ton (w latach 1671/1672 określany na 650 ton). Wymiary: 117’ x 29’6” x 12’. Załoga 275-335. Uzbrojenie: na pokładzie dolnym 4 x 18-f i 18 x 12-f, na górnym (czy górnych – dziobowym i rufowym) 10 x 8-f i 4 x 7-f (albo 5-f); z tych 36 dział 32 były brązowe i 4 żelazne; nadto 14 działek relingowych. Okręt służył pod wieloma dowódcami (w tym w 1662/1663 Abrahamem Duquesne – przewoził wówczas 2000 żołnierzy z Tulonu do La Spezzia i z powrotem), z których De Leschasserie zginął w ataku na Castellamare 21.12.1647 (kula urwała mu głowę). Walczył pod Barceloną w 1655. W listopadzie 1664 uderzony przez inny okręt francuski i ciężko uszkodzony, remontowany w Tulonie od marca do czerwca 1665. W 1669 eskortował statki handlowe u wybrzeży Hiszpanii. Przemianowany na Hercule 24.06.1671, a 17.07.1671 na Marquis. Wycofany ze służby w Breście 28.06.1672. Rozpatrywano projekt zatopienia go przed baterią nadbrzeżną w Rochefort w charakterze estakady ochronnej, ale nie zrealizowano tego pomysłu. Sprzedany w sierpniu 1672. Rozebrany w 1673.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach
Ostatnio zmieniony 2010-01-23, 22:58 przez Krzysztof Gerlach, łącznie zmieniany 1 raz.
ODPOWIEDZ