Kto zna jej "rodzeństwo"?

[Strasznie St_Wr]

"Alexandra" z Flensburga...

...a właściwie z Hamburga, bo tam właśnie, w niewielkiej stoczni Schiffswerfte und Maschinenfabrik w Finkenwerder, powstał mały, parowy stateczek, przeznaczony do obsługi ruchu pasażerskiego na wodach Flensburger Förde. Jego armatorem została firma Flensburg-Ekensunder und Sondeburger Dampfschiffs-Gesellschaft, zwana w skrócie Die Vereinigte, portem macierzystym - Flensburg, zaś imię, jakie nadano salonowemu parowczykowi, brzmiało ALEXANDRA.
140-tonowy parowiec o długości bez mała 37 i szerokości ponad 7 metrów, przybył po raz pierwszy do Flensburga w dniu 6 czerwca 1908 roku. Jego napęd stanowiła tłokowa maszyna parowa, napędzająca 1 śrubę, pary dostarczał jeden kocioł. Statek był na swoje czasy dość szybki - rozwijał prędkość dwunastu węzłów. Dopuszczalna liczba pasażerów wynosiła blisko 600, załoga liczyła 5 osób. Wkrótce okrzyknięto Alexandrę prawdziwą Miss fiordu, okazało się bowiem, że na głowę biła wszystkie pozostałe miejscowe drobnoustroje - była po prostu najładniejsza. W dodatku, jako tak zwany Salondampfer, wcale nie woziła ładunków, lecz miała w rufowej części pokładu salon dla pasażerów. Nic dziwnego, że nowa piękność z miejsca została flagowcem całej floty fiordu, liczącej wówczas prawie 30 statków. Wiele lat służyła w tym charakterze, ciesząc się niesłabnącym wzięciem wśród miejscowych notabli i zwykłych ludzi.
Alexandra przetrwała Pierwszą Wojnę Światową, służąc dzielnie w charakterze pomocniczej jednostki marynarki wojennej. Morscy diabli wzięli za to jej pierwszego armatora: Die Vereinigte zwyczajnie uległa Wielkiemu Kryzysowi. Kiedy w maju 1935 roku przejmowała Alexandrę nowo założona Förde-Reederei GmbH, z licznej do niedawna flotylli Vereinigte zostały wszystkiego jeszcze tylko dwa inne stateczki: Habicht i Albatros. Alexandra tymczasem najspokojniej rozpoczęła kolejny etap służby, tyle, że pod nowym znakiem. Podczas kolejnej wojny światowej służyła na ówczesnej Danziger Bucht, jako jednostka pomocnicza dla nurków niemieckiej marynarki wojennej. W 1945 roku tak zwana Tysiącletnia Rzesza Hitlera runęła w gruzy i przyszedł czas na ewakuację (a właściwie ucieczkę) Niemców z zajmowanych przez nich dotąd ziem na północnym wschodzie Europy. Podczas sławnej Operacji HANNIBAL, mimo kilku przerażających tragedii, ewakuowano morzem na Zachód ponad dwa miliony ludzi; malutka Alexandra miała w tym swój udział, przewożąc w lutym 1945 roku do Niemiec 167 uciekinierów. Nie obyło się bez przygód, ale w końcu statek znalazł się w jednym z portów Szlezwiku-Holsztyna. Po zakończeniu działań tylko upór załogi Alexandry uratował stateczek przed zajęciem przez Aliantów, a może i czymś jeszcze gorszym.
Już wkrótce po zakończeniu wojny powróciła Alexandra do pracy. W końcu lat pięćdziesiątych tak rozkwitła tak zwana żegluga maślana, dochodowy interes, który napędzała możliwość bezcłowych zakupów na pokładach statków. Förde-Reederei rozpoczęła wtedy intensywną modernizację swojej floty, ale dopiero w 1966 roku pojawił się na wodach Flesburger Förde statek szybszy od Alexandry. W 1969 roku wycofano ze służby Albatrosa i Alexandra została ostatnim parowcem na wodach Fiordu. Pozostawała w służbie jeszcze w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych; przebudowana na Butterdampfer, sezonowo obsługiwała pod sam koniec służby legendarną linię między Flensburgiem i Glücksburgiem. Z biegiem lat i dni piękna niegdyś Alexandra zwyczajnie się starzała, a jej techniczny stan i kondycja pozostawiały wiele do życzenia. Wreszcie nadszedł ów ostatni dzień sierpnia 1975 roku, w którym weteran bez rozgłosu zakończył niemal siedemdziesięcioletnią służbę. W jej końcowym okresie Alexandra była ostatnim u niemieckich brzegów parowcem z tłokową maszyną i kotłem opalanym węglem.
Następne lata niegdysiejsza Miss Fiordu spędziła w zapomnieniu, w oczach popadając w ruinę. W 1979 roku grupa entuzjastów postanowiła założyć stowarzyszenie specjalnie po to, by Alexandrę uratować przed ostateczną zagładą. Najpierw jako-tako ogarnięto kadłub stateczku i udostępniono go do zwiedzania. Następnie rozpoczęto prawdziwą batalię o zachowanie historycznego parowczyka. Członkowie stowarzyszenia zdawali sobie sprawę, że droga do ostatecznego celu, to jest do ponownego uruchomienia Alexandry bynajmniej nie będzie ani lekka, ani łatwa. Rozpoczęto od przejęcia statku, a po przekazaniu go przez Förde-Reederei Stowarzyszeniu przeholowano byłą Miss do małej stoczni w Arnis nad rzeką Schlei. Tam rozpoczęła się właściwa odbudowa, prowadzona przede wszystkim siłami licznych entuzjastów zabytkowych statków i starej techniki. Po trzynastu latach od ostatniej komendy Stop maszyna! pod kotłem Alexandry znów zapłonął ogień. W dniu 17 grudnia 1988 roku, w ponad osiemdziesiąt lat po pierwszym zawinięciu do flensburskiego portu, Alexandra w wielkim stylu powróciła do macierzystego portu. Wszystkim tym, którzy wcześniej już postawili na niej przysłowiowy krzyżyk - musiało wtedy być co najmniej nieswojo
Od owego grudniowego dnia stateczek znów regularnie pływa w sezonie, wożąc licznych gości po wodach Flensburger Förde, prowadzony i utrzymywany w nienagannym stanie technicznym przez tych samych entuzjastów, którzy go niegdyś wyrwali złomowcom spod palników. Od strony finansowej statkiem opiekują się zamożniejsze firmy, zasiedziałe we Flensburgu od lat. W dniu 26 października 1990 roku wpisano Alexandrę, pływające godło naszego niemieckiego miasta-partnera, do Rejestru Zabytków Szlezwiku-Holsztyna.

[Stary_Wraq]

Burzliwe dzieje pływającego symbolu Flensburga –
parowca Alexandra


Kwiecień 1908: Wodowanie statku w stoczni Janssen & Schmilinski w Hamburgu; matką chrzestną jest Księżniczka Alexandra zu Schleswig-Holstein-­Glücksburg.

31.05.1908: Przekazanie do służby armatorowi Vereinigte Flensburg-Ekensunder und Sonderburger Dampfschiffsgesellschaft (zwanemu krótko „die Vereinigte”).

1914-18: Służba dozorowa podczas I Wojny Światowej.

1919-34: Powrót do służby pod starą flagą.

1934: Po rozwiązaniu „Vereinigte” statek zostaje przejęty przez „die  Fördereederei”.

1936: Podczas Igrzysk Olimpijskich 1936 roku Alexandra służy, jako jedna z wielu jednostek towarzyszących regatom olimpijskim.

1939–45: Podczas Drugiej Wojny Światowej Alexandra służy najpierw, jako statek pilotowy na Bałtyku i pływająca baza nurków. W 1945 roku dowozi uciekinierów na pokład Wilhelma Gustloffa, stojącego w bazie Gotenhafen (Gdyni)
W ostatnich dniach wojny Alexandra powraca z przygodami do Szlezwiku-Holsztyna. Kapitan wraz z załogą ratują statek przed grożącym mu zatopieniem.

1946 – 75: Alexandra pływa głównie na trasie Flensburg-Glücksburg.

1972: Statek zostaje po raz drugi jednostką towarzyszącą regatom olimpijskim XX Olimpiady w Monachium, rozgrywanym w Kilonii.

31.08.75: Z powodu nierentowności Alexandra zostaje wycofana ze służby. Stary statek, pozostawiony sam sobie, niszczeje z wolna w odległym zakątku portu.

1975-79: Z zespołu roboczego, odpowiedzialnego za wizerunek miasta, wyłania się grupa inicjatywna, stawiająca sobie za cel uratowanie Alexandry przed całkowitym zniszczeniem.

07.01.1980: Założone zostaje Stowarzyszenie Zarejestrowane Dla Wspierania Statków Parowych Na Zatoce Förde, późniejsze Stowarzyszenie Zarejestrowane Dla Wspierania Salonowego Parowca Alexandra.

1980-82: Trwają działania mające na celu uratowanie statku przed zniszczeniem; doprowadzona do porządku Alexandra występuje jako eksponat podczas uroczystości portowych.

1982: Krajowy Urząd d/s Pamiątek Historycznych uznaje statek za część dziedzictwa kulturowego Landu Schleswig-Holstein.

01.10.1986: Po długich targach Fördereederei przekazuje statek Stowarzyszeniu. To ostatnie zobowiązuje się ze swej strony ponownie uruchomić Alexandrę. Urząd Pracy stawia do dyspozycji Stowarzyszenia 20 rzemieślników, którzy mają przeprowadzić renowację statku. Kosztorys całkowitej rewitalizacji parowca opiewa na 820.000 DM [dziś ca. 410.000 EUR]. Kwotę 700.000 DM [350.000 EUR] wnoszą wspólnie wspomniany Urząd Pracy oraz władze krajowe i federalne,  120.000 DM [60.000 EUR] przypada na samo Stowarzyszenie.

14.03.1987: W stoczni Peter Eberhardt w Arnis ukończone zostają prace przy odnowie kadłuba, po czym następuje... kolejne (drugie już w karierze Alexandry!) wodowanie. Następne miesiące wypełniają prace przy maszynie, nadbudówkach i wyposażeniu wnętrz. Rozszerzenie zakresu prac i ograniczenie wsparcia finansowego.

01.04.1988: Stowarzyszenie musi zdobyć 300.000 marek [150.000 EUR] na kontynuowanie prac.

18.12.1988: Uroczysty powrót Alexandry ze stoczni w Arnis do macierzystego portu.
Od maja do września 1989 statek regularnie pływa po zatoce Flensburger Förde.

26.10.1990: Wpisanie Alexandry do rejestru pamiątek historycznych Szlezwiku-Holsztyna. Odtąd będzie pierwszą historyczną jednostką pływającą podlegającą ochronie jako zabytek techniki.
Dalsze prace renowacyjne (np. odnowa fundamentu kotła). Nowe miejsce postoju koło Mostu Pontonowego przed siedzibą Flensburger Schiffahrtsmuseum.

1991: W czerwcu, po osiemnastu latach nieobecności, Alexandra wraca na “Kieler Woche”.
W ramach renowacji całkowita wymiana kondensatora oraz płyt poszycia kadłuba poniżej linii wodnej (Flensburger Werft; koszt 150.000 DM/75.000 EUR).

1992: Z inicjatywy byłego dyrektora Kasy Oszczędności, pana Georga Wedegärtnera założone zostaje Stowarzyszenie Zarejestrowane Kuratorium Salondampfer Alexandra pod patronatem Przewodniczącego Rady Miasta Flensburga), którego zadaniem jest zdobywanie środków na regularne przeglądy i zapewnienie statkowi bezpieczeństwa w ruchu. Inicjatywa ma na celu wsparcie wcześniejszego Stowarzyszenia, które eksploatuje statek i zdobywa środki na bieżące jego utrzymanie. Impreza pod hasłem: „Pod Parą“ (Steam-In) we Flensburgu: spotkanie parowców, parowozów i walców parowych, będących jeszcze w eksploatacji.
30.05.1992: Alexandra po raz kolejny uczestniczy w “Kieler Woche”.

1993: Załoga statku wykonuje liczne prace stolarskie. Kontynuacja prac przy odbudowie parowca, w tym przywrócenie oryginalnego wystroju pokładowej restauracji. Udział w “Kieler Woche”.
Alexandra pełni honory gospodyni pierwszego Flensburskiego Spotkania Pod Parą, największej imprezy tego rodzaju w Europie (gdy idzie o ilość „uczestniczących“ koni mechanicznych).
Uczestnicy Spotkania: Parowce i jednostki muzealne Wal, Stettin, Kapitän Meyer, Skjelsskor,  Noordzee (z Holandii) ponadto rozmaite łodzie parowe, parowozy, lokomobile i przeróżne modele z parowym napędem ściągają do Flensburga grubo ponad 150.000 marynarzy, żeglarzy i zwykłych ludzi [jest to lekko licząc – o połowę więcej, niż wynosi liczba mieszkańców miasta].

1994: Statek i załoga pracują przez cały rok. Alexandra uczestniczy w Kieler Woche i w Dniach Wikingów. Odnowienie pokładu dziobowego i nawigacyjnego. Instalacja nowego systemu muzycznego, dalsze prace przy odbudowie parowca, w tym odnowa secesyjnego salonu.
Skuteczna praca Kuratorium zapewnia środki, konieczne do utrzymania parowca i zapewnienia bezpieczeństwa samemu statkowi jak też ludziom na jego pokładzie.

1995: Alexandra uczestniczy po raz kolejny w Kieler Woche i w uroczystościach z okazji Stulecia Kanału Kilońskiego.
Po raz kolejny statek pełni honory gospodyni drugiego już Spotkania Pod Parą; liczba gości sięga 250.000 osób, zaś szesnaście historycznych parowców i motorowców przybywa z Danii, Holandii, Niemiec, Norwegii, Szwajcarii, Szwecji i Wielkiej Brytanii.
Wymiana znacznej części rurociągów parowych statku.

1996: Statek jak zwykle uczestniczy w Kilońskim Tygodniu i bierze udział w skandynawskim Spotkaniu Pod Parą w Vejle (Dania), gdzie występuje w roli „gwiazdy“.
Dzięki wspaniałej pracy Kuratorium i wykonującej swoje obowiązki nieodpłatnie załodze Alexandra jest prawie jak nowa, a technicznie, będąc wyposażona we wszystkie nowinki techniczne i nawigacyjne – prezentuje się nawet lepiej, niż w najlepszych swoich czasach tuż po wejściu do służby.

1997: Udział w “Kieler Woche”.
3. Flensburskie Spotkanie Pod Parą – tym razem z udziałem trzystu tysięcy gości; Alexandra rozwija podczas wyścigu parowców na Förde swoją oryginalną prędkość z 1908 roku – 12 węzłów.
Wielki remont maszyny na stoczni w Hamburgu-Harburgu.
Konieczne do utrzymania statku środki w wysokości 120.000 DM (60.000 EUR) zapewnia Fundacja Kas Oszczędności Landu Schleswig-Holstein.

1998: 31.05. Alex we wzorowej kondycji świętuje dziewięćdziesiąte „urodziny“.
Z okazji „urodzin“ statku zespół “Flensburger Fördemöwen” wykonuje piosenkę “Uns’re Alex” (Nasza Ola, z tekstem i muzyką H.-J. Busse).
Alexandra po raz pierwszy po latach znów płynie do “Ochseninseln”, gdzie jej pasażerów na ląd przewozi miejscowy prom.
Udział w Tygodniu Kilońskim.
W lecie – służba statku wycieczkowego.

1999: Podczas pobytu w stoczni w Arnis Alex otrzymuje nową śrubę, specjalnie odlaną według starych planów przez firmę Piening z Glückstadt. Telewizja NDR na żywo transmituje montaż nowej śruby.
Udział w Tygodniu Kilońskim.
4. Flensburskie Spotkanie Pod Parą z udziałem ponad trzystu tysięcy zafascynowanych starą techniką gości.
W lecie – jak zawsze – służba statku wycieczkowego.

2000: Modernizacja okrętowej elektryki statku. Podczas pobytu w stoczni Alfred Eberhardt w Arnis instalacja nowego, wytłumionego akustycznie Diesla z generatorem.
Udział w Tygodniu Kilońskim; w weekendy służba statku wycieczkowego z pełnym „obłożeniem“. Rejsy specjalne do Ochseninseln z opuszczeniem statku u celu, oraz do Langballigau.
Wyczarterowana Alexandra bierze udział w imprezie “Sail 2000”.

2001: Kapitalny remont pokładowej elektryki statku sporym nakładem finansowym; Alexandra otrzymuje nowe kable i zabezpieczenie.
Udział w Tygodniu Kilońskim.
„Gospodyni“ 5. Flensburskiego Spotkania Pod Parą od 13. do 16.07. z udziałem ponad 250.000 zachwyconych gości.

2002: 11.04. za pośrednictwem GSHW i See-Berufsgenossenschaft Alexandra otrzymuje Certyfikat Bezpieczeństwa dla Jednostek Historycznych.
Udział w kolejnym Tygodniu Kilońskim i występ gościnny podczas Dni Pod Parą w duńskim Vejle od 12. do 15.07. Wspaniała podróż tam i z powrotem przy „Kaiserwetter“.
20.07 rejs specjalny z Sonderborga z europejskimi ministrami ochrony środowiska na pokładzie.
Tradycyjne podróże do Ochseninseln z zejściem na ląd dla pasażerów i do Langballig, oraz popularne wycieczki na wodach Förde.

2003: Bardzo intensywnie przepracowana zima: remont i konserwacja sterówki oraz fragmentów pokładów głównego i górnego; remont prawoburtowej toalety, konserwacja pokładu rufowego i prawoburtowego vszotu maszynowni.
Wspaniała załoga na pokładzie.
W 95 lat po wodowaniu parowiec Alexandra zostaje na nowo ochrzczony przy żywym udziale mediów (telewizji, radia i prasy).
Udział w kolejnym Tygodniu Kilońskim i pełnienie „honorów domu“ podczas szóstego już Flensburskiego Spotkania Pod Parą.

Jest to materiał ze strony internetowej Flensburga (www.flensburg.de) - przekład mój, wmw

Stary_Wraq życzy miłej lektury...

[W M Wachniewski]

Tak się akurat składa, że Flensburg to miasto-partner mojego Słupska, no i mam w nim swoje kontakty. Faceci od ALEXANDRY/OLI byli tu kiedyś, i pan Wojtuś ich tu i tam oprowadzał. Jak tylko się zwiedziało towarzystwo, że tenże to też hobbista - sprezentowali mi nielichą broszurę o OLI i cały szereg całkiem nielichych pocztówek.
W odpowiedzi przekazałem im przekład historii OLI na polski z propozycją, żeby wydrukowali stosowny folder w tej wersji, bo Polacy bardzo często kurs na Fbg biorą. Jak wykorzystają moją prackę - na podstawie ich materiałów na stronie internetowej Flensburga - dam znać. Pozdrawiam - Wasz wrrrak...

[W M Wachniewski]

Pani OLA obejdzie za trzy lata setne urodziny... Przyjaciele z Flensburga przysłali mi niedawno nielichą książkę o tamtejszych parowczykach pasażerskich - tom Biblioteki Historii Flensburga. Spora rzecz, i sporo cieszy! O ew. wykorzystaniu przekładu dziejów statku na razie cisza, ale jeden z panów Flensburczyków, p. E Wenzel, zwrócił swego czasu na mnie uwagę, jako na faceta znającego w pewnym stopniu temat. Wszystko jest możliwe.