Okręty Royal Navy, XVII-XIX w. (1)

[Janusz Kluska]

Powrócę teraz do fregat. Panie Krzysztofie proszę o podanie danych o fregatach z 1748 Lyme i Unicorn. Wspominał Pan, że można je zaliczyć do jednego typu wraz z okrętami typów Lowesoffe/Tartar-Coventry-Southampton. Jednocześnie proszę o podanie nazw fregat typów wcześniejszych tych z przed 1748r. Janusz.

[Krzysztof Gerlach]

Dane fregat Lyme i Unicorn zwodowanych 10.12.1748 i 7.12.1748: w projekcie 117 stóp 10 cali x 33 stopy 8 cali x 10 stóp 2 cale, 582 tony, 160/180 ludzi, 22 x 9-f i na pokładzie rufowym 2 x 3-f lub w sumie tylko 24 x 9-f. Od 1756 roku 24 x 9-f i na pokładzie rufowym 4 x 3-f. W realizacji taka była Lyme, a Unicorn miała szerokość 33 stopy 10 cali i głębokość 9 stóp 10 cali, 587 ton.
Te dwie jednostki uważane są za pierwsze prawdziwe fregaty Royal Navy, a zatem nie było wcześniejszych. Oczywiście nazwy „fregata” używano znacznie wcześniej, np. już przed 7 wiekiem w cesarstwie bizantyjskim na określenie dwurzędowej galery o około 200 wiosłach, potem przewijała się przez wieki i terytoria, ciągle zmieniając znaczenie. W XVII wieku nazywano fregatami - m.in. w Anglii – lekkie liniowce dwurzędowe. Zatem jeśli mielibyśmy szukać w Royal Navy fregat przed 1748, to je niewątpliwie znajdziemy, ale musielibyśmy się umówić, o czym chcemy pisać – o galerach, liniowcach czy np. o półtorapokładowych jednostkach szóstej rangi. Krzysztof Gerlach

[mickar]

- Jeszcze fregata Aiax - No właśnie Aiax przez "i krótkie". mam plany tej jednostki pochodzące z zestawu modelu. Link do producenta

http://www.euromodel-ship.com/modelli_gb/aiax_gb.htm

- tam tez krótki opis, może coś pomoże.

jeszcze do ksiażek - jaka pozycje dotyczące kwestii technicznych, praktyki morskiej, funkcjonowania okretów i floty by pan polecał...

[mickar]

Aha, jeszcze do ksiazki Winfielda - sa tam też plany i opisy do mniejszych "drobiazgów" - kutrów, moździerzowców, gun-brigów, itp?

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie podam przykład Adventure(1741) i Falkland(1744). Z okrętów 6 klasy to chyba poproszę o typy Porcupine(1777) i Squirrel(1785) /pierwsze mi znane okręty 6 klasy/. Jeżeli mogę to proszę o podanie wcześniejszych typów. Podam np. nazwy okrętów 24dz.: Scarborough(1740), Seaford(1740), Sheerness(1743), Surprize(1745). Janusz

[Krzysztof Gerlach]

1) Wszedłem na wskazaną stronę producenta - ujawnia ona, że to obmierzły oszust i szalbierz. Ten opis to całkowity bełkot, z potworną liczbą koszmarnych nonsensów i równie imponującą liczbą błędów ortograficznych i gramatycznych, przy których pisanie nazwy Ajax przez krótkie "i" jest najmniejszym problemem. Takiego okrętu nigdy nie było, a nawet jako model fikcyjnej fregaty brytyjskiej też jest niedobry. Trzeba być potwornym ignorantem by pisać, że pod Trafalgarem jakakolwiek fregata cokolwiek zatopiła. Na dodatek ten liniowiec Ajax, który walczył w owej bitwie, nawet nie był tym liniowcem, który zwodowano w 1767, tylko następnym - z 1798. Ponieważ znamy nie tylko każdą jednostkę brytyjską - jakkolwiek dużą czy małą - uczestniczącą w bitwie pod Trafalgarem, ale nawet nazwiska niemal każdego członka załogi, trzeba piekielnej bezczelności, aby po wymyśleniu nieistniejącego okrętu wsadzać go akurat do tak znanej bitwy. W życiu nie widziałem podobnego nagromadzenia kretynizmów w jednym małym miejscu.
2) U Winfielda są dokładne opisy każdego "drobiazgu" jaki wtedy pływał w Royal Navy. Plany też są, ale mało - tylko kilku wybranych.
3) Pytanie o inne książki musi być uściślone - nie wiem jaki okres Pana interesuje, jaka marynarka czy marynarki. Poza tym ja też mam ograniczenia - pasjonuję się konstrukcją, uzbrojeniem i obsługą dawnych okrętów (manewrami itp.) i w tych dziedzinach znam literaturę. Natomiast zagadnienia socjalne, wyżywienia, medycyny itd. zostawiam innym. Krzysztof Gerlach

[Krzysztof Gerlach]

A) Przyznaję, że nie bardzo rozumiem, co Pan miał na myśli pisząc „podam przykład” w odniesieniu do okrętów Adventure (1741) i Falkland (1744). W każdym razie ten pierwszy, zwodowany 1.10.1741, należał do grupy 14 dwupokładowców 40-działowych (potem klasyfikowanych jako 44-działowe) zbudowanych wg Ustalenia z 1733. Natomiast w okresie 1756-1758 przebudowano go na 32-działową, jednopokładową fregatę.
Falkland, zwodowany 17.03.1744, był jednym z 15 dwupokładowców 50-działowych zbudowanych wg Ustalenia z 1741.
B) Typ Porcupine z 1776 mieścił się wśród 24-działowych okrętów 6 rangi o budowie fregaty. Dane projektowe: 114 stóp 3 cale x 32 stopy x 10 stóp 3 cale, 514 ton, 160 ludzi, 22 x 9-f, pokład rufowy 2 x 6-f. Należały do niego: Porcupine (17.12.1777), Pelican (24.04.1777), Eurydice (26.03.1781), Hyena (2.03.1778), Amphitrite (28.05.1778), Crocodile (25.04.1781), Penelope (25.06.1778), Siren (30.07.1779), Pandora (17.05.1779), Champion (17.05.1779).
Typ Squirrel z 1782 miał jeden okręt, zwodowany 9.05.1785, i należał do tej samej klasy co Porcupine, podobnie jak typy Seahorse z 1748, czy Myrmidon z 1779.
C) Spośród wymienionych przez Pana imiennie 24-działowców, dwa pierwsze to naprawdę 20-działowce z grupy 18 jednostek zbudowanych wg Ustalenia z 1733 (pod koniec kariery niektóre mogły być przeklasyfikowane na 24-działowce). Dane projektowe: 106 stóp x 30 stóp 6 cali x 9 stóp 5 cali, 442 tony, 150 ludzi, 20 x 9-f. Scarborough zwodowano 31.05.1740, a Seaford – 6.04.1741.
D) Dwa następne należały do 17 jednostek 24-działowych zbudowanych wg Ustalenia z 1741. Dane projektowe: 112 stóp x 32 stopy x 11 stóp, 498 ton, 160 ludzi, 2 x 9-f, 20 x 9-f, na pokładzie rufowym 2 x 3-f. Jak widać z uzbrojenia, były to dość dziwne okręciki dwupokładowe, ze znikomą liczbą furt (2 na burtę) i dział (po 1 na burtę) na dolnym pokładzie, normalnie uzbrojonym pokładem górnym, a nad nim pokładami rufowym i dziobowym. Taką konstrukcję, nawiązującą do niektórych galeonów z poprzedniej epoki, zwano czasem jednostkami półtorapokładowymi. Sheerness zwodowano 8.10.1743, Surprize zaś 27.01.1746. Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie podałem przykłady Adventure i Falkland, bo mam je wpisane do tabeli jako fregaty, tylko że z tego co Pan podał to były to poprostu "przystrzyżone" okręty. Proszę o podanie okrętów z dwóch podanych przez Pana ust. 1733(18jed.) i 1741(17jed). Mam też pytanie jak je traktować czy jako okręty 5 lub też 6 rangi.

[Krzysztof Gerlach]

Owszem, okręt Adventure był dwupokładowcem „ostrzyżonym” do fregaty od 1757 (zapewne wyjście z doku) lub 1758 (data ukończenia). Jednak umieszczenie 50-działowego Falkland w tej kategorii to po prostu błąd.
Okręty 20- i 24-działowe z Ustaleń 1733 i 1744 to wyłącznie szósta ranga, nigdy piąta. Te pierwsze to Tartar (28.03.1734), Kennington (30.06.1736), Fox (1.05.1740), Rye (1.04.1740), Lyme (17.05.1740), Winchelsea (3.05.1740), Experiment (18.04.1740), Lively (10.06.1740), Port Mahon (26.08.1740), Rose (14.08.1740), Biddeford (15.06.1740), Success (14.08.1740), Bridgwater (11.12.1740), Solebay (20.07.1742), Greyhound (19.09.1741), Blandford (2.10.1741) i dwa wymienione w poprzednim poście. Okręty wg Ustalenia z 1744 – później. Krzysztof Gerlach
PS. Dla miłośników Hornblowera może być ciekawostką, że właśnie plany 20-działowego, 442-tonowego Blandford z 1741 posłużyły do budowy pełnowymiarowego okrętu Grand Turk, odkupionego – dla oszczędności – przez twórców serialu filmowego o Hornblowerze i przystosowanego do „grania” roli 44-działowej, 1376-tonowej fregaty Indefatigable z 1795 – stąd fałszywe proporcje i masa błędów szczegółowych.

[Krzysztof Gerlach]

Okręty 24-działowe wg Ustalenia z 1744: Lowestoff (8.07.1742); Alborough (16.03.1743); Alderney (18.03.1743); Phoenix (27.07.1743); Wager (2.06.1744); Shoreham (31.05.1744); Bridgwater (13.10.1744); Glasgow (22.05.1745); Tryton (17.08.1745); Mercury (13.10.1745); Fox (26.04.1746); Siren (3.09.1745); Rye (11.02.1746); Centaur (11.06.1746); Deal Castle (2.12.1746) i dwa wymienione w poście z 28.09. Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie prosze o podanie dalszych typów okrętów 6 rangi aż do typu Porcupine. Janusz.

[Krzysztof Gerlach]

Najpierw sprostowanie – przez pomyłkę literową w przedostatnim i ostatnim poście trzy razy określiłem 24-działowce zbudowane wg Ustalenia z 1741, jako zbudowane wg nieistniejącego Ustalenia z 1744.
Okręty 6 rangi – była cała masa zbudowanych między 1706 a 1719 (około ćwierć setki), ale o nich nie zamierzam pisać. Poczynając zaś od 1719 roku:
A) 20-działowce zbudowane wg Ustalenia z 1719 – Blandford (13.02.1720), Greyhound (13.02.1720), Shoreham (5.08.1720), Lyme (8.11.1720), Scarborough (19.07.1722), Garland/Guardland (1.05.1724), Lowestoffe (18.12.1723), Seaford (22.10.1724), Rose (8.09.1724), Deal Castle (6.04.1727), Fox (18.11.1727), Experiment (1.11.1727), Gibraltar (8.08.1727), Bideford (2.10.1727), Alborough (21.10.1727), Flamborough (21.10.1727), Seahorse (7.10.1727), Squirell (19.10.1727), Phoenix (16.01.1728), Rye (21.10.1727). Dane projektowe: 106 stóp x 28 stóp 4 cale x 9 stóp 2 cale, 375 ton, 140 ludzi, 20 x 6-f.
B) Dwa j.w., ale zmodyfikowane (106 stóp x 30 stóp 5 cali x 9 stóp 2 cale, 428 ton, 140 ludzi, 20 x 6-f.): Dolphin (6.01.1732), Sheerness (4.01.1732).
C) Osiemnaście 20-działowców zbudowanych wg Ustalenia z 1733 – już podane.
D) Siedemnaście 24-działowców zbudowanych wg Ustalenia z 1741 – już podane.
E) Jeden j.w., ale zmodyfikowany (113 stóp 1,5 cala x 32 stopy 2 cale x 11 stóp, 517 ton, 160 ludzi, 2 x 9-f, 20 x 9-f, na pokładzie rufowym 2 x 3-f.): Garland (13.08.1748).
F) 28-działowe fregaty typów Lyme z 1747, Lowestoff/Tartar z 1753, Coventry z 1756, Mermaid z 1760, Enterprize z 1770 (w sumie bodaj 54 jednostki) – te już wszystkie lub w większości podawałem.
G) 24-działowce zbudowane wg Ustalenia z 1745 – Arundel (23.11.1746), Queenborough (2.01.1748), Fowey (4.07.1749), Hind (29.11.1749), Sphinx (10.12.1748), Dolphin (1.05.1751). Dane projektowe: 113 stóp x 32 stopy x 11 stóp, 508 ton, 160 ludzi, 2 x 9-f, 20 x 9-f, na pokładzie rufowym 2 x 3-f.
H) Jeden j.w., ale zmodyfikowany (118 stóp x 32 stopy 8,5 cala x 11 stóp 1,75 cala, 556 ton, 160 ludzi, 2 x 9-f, 20 x 9-f, na pokładzie rufowym 2 x 3-f.): Boston (3.05.1748).
Następne później. Krzysztof Gerlach

[Krzysztof Gerlach]

Ciąg dalszy:
I) 24-działowiec typu Mermaid z 1748: Mermaid (22.05.1749). Dane projektowe: 115 stóp x 32 stopy x 10 stóp 2 cale, 526 ton, 160 ludzi, 2 x 9-f, 20 x 9-f, na pokładzie rufowym 2 x 3-f.
J) 24-działowiec typu Seahorse z 1748: Seahorse (13.09.1748). Dane projektowe: 112 stóp x 32 stopy x 10 stóp, 504 tony, 160 ludzi, 22 x 9-f, na pokładzie rufowym 2 x 4-f.
K) 20-działowce typu Gibraltar z 1753: Gibraltar (9.05.1754), Biddeford (2.03.1756), Aldborough (15.05.1756), Flamborough (14.05.1756), Kennington (1.05.1756), Lively (10.08.1756), Scarborough (17.04.1756), Mercury (2.03.1756). Dane projektowe: 107 stóp 8,5 cala x 30 stóp 4 cale x 9 stóp 8 cali, 431 ton, 160 ludzi, 20 x 9-f.
L) 20-działowce typu Seaford z 1753: Seaford (3.09.1754), Rose (8.03.1757), Glasgow (31.08.1757). Dane projektowe: 108 stóp x 30 stóp 1 cal x 9 stóp 6 cali, 430 ton, 160 ludzi, 20 x 9-f.
M) 20-działowce typu Squirrel z 1754: Squirrel (23.10.1755), Deal Castle (20.01.1756). Dane projektowe: 107 stóp x 29 stóp x 9 stóp 2 cale, 401 ton, 160 ludzi, 20 x 9-f.
N) 20-działowce typu Sphinx z 1773: Sphinx (25.10.1775), Camilla (20.04.1776), Daphne (21.03.1776), Galatea (21.03.1776), Ariadne (27.12.1776), Vestal (23.05.1777), Perseus (20.03.1776), Unicorn (23.03.1776), Ariel (7.07.1777), Narcissus (9.05.1781). Dane projektowe: 108 stóp x 30 stóp 1 cal x 9 stóp 8 cali, 429 ton, 160 ludzi, 20 x 9-f.
O) Tu następuje typ Porcupine z 1776. Krzysztof Gerlach

[Nowak Krzysztof]

Witam, chciałbym wbrew ograniczeniom czasowym zakreślonym w temacie, zapytać o fregaty brytyjskie z okresu przejściowego, gdy napęd parowy zastępował żagle. W latach 1860-tych w Royal Navy pływało szereg fregat śrubowych określanych jako 51-działowe, a powstałych przez przebudowę fregat żaglowych w trakcie ich budowy. Szczególnie interesują mnie fregaty IMPERIEUSE (wod. 1852), SEVERN (wod. 1856), SUTLEJ (wod. 1855), które zostały rozpoczęte jako okręty 4 rangi. Do jakich typów należały (jakie były ich jednostki bliźniacze) i jakie miały być ich charakterystyki przed przebudową. Będę wdzięczny za objaśnienia.
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

1) Imperieuse. Została zamówiona 30.03.1848 jako jednostka typu Emerald (projekt Edye’a i Watts’a z 1848), który obejmował wielkie fregaty 60-działowe Emerald, Melpomene, Immortalite i właśnie Imperieuse. Żadnej jednak nie zwodowano jako żaglowej, wszystkie ponownie zamówiono jako śrubowce. Pierwotnie miały mieć charakterystykę: długość między pionami 185 stóp, szerokość z poszyciem 52 stopy, głębokość 15 stóp 8 cali, tonaż 2147 ton, załoga 550 ludzi, na pokładzie głównym 30 dział haubicznych 8-calowych (błędnie nazywanych 68-funtowymi z uwagi na ten sam kaliber), na pokładzie odsłoniętym 8 takich dział i 22 działa 32-funtowe.
2) Severn. Została zamówiona 19.02.1844 jako jednostka typu Raleigh (projekt Fincham’a z 1842), który obejmował fregaty 50-działowe Raleigh i właśnie Severn. Charakterystyka projektowa: długość między pionami 180 stóp, szerokość z poszyciem 50 stóp, głębokość 16 stóp 8 cali, tonaż 1944 tony, załoga 500 ludzi, na pokładzie głównym 28 dział 32-funtowych, na pokładzie rufowym 14 dział 32-funtowych, na pokładzie dziobowym 8 takich dział. Na Raleigh, która została zbudowana wg tego projektu (zwodowana 8.05.1845), 8 dział z głównego pokładu ustąpiło potem miejsca 8 działom haubicznym 8-calowym. Severn w gruncie rzeczy też została tak zbudowana, tylko jej (już po zwodowaniu) nie ukończono, lecz po ponad trzech latach wprowadzono do doku celem przebudowy na jednostkę śrubową (polecenie z 4.03.1859).
3) Sutlej. Należała do typu Constance (projekt Symondsa z 1843), razem z 50-działowymi fregatami Constance, Arethusa, Liffey, Octavia. Liffey nie została nawet zaczęta jako żaglowiec (w 1851 ponownie zamówiono ją jako jednostkę śrubową), lecz pozostałe cztery zwodowano jako fregaty żaglowe. Charakterystyka projektowa: długość między pionami 180 stóp, szerokość z poszyciem 52 stopy 8 cali, głębokość 16 stóp 3 cale, tonaż 2126 ton, załoga 500 ludzi, na pokładzie głównym 28 dział 32-funtowych, na pokładzie rufowym 14 dział 32-funtowych, na pokładzie dziobowym 8 takich dział. 10 dział z głównego pokładu ustąpiło potem miejsca 10 działom haubicznym 8-calowym. Akurat Sutlej była ciut mniejsza (szerokość 51 stóp 8 cali, tonaż 2066 ton) i inaczej uzbrojona: 28 dział haubicznych 8-calowych i 22 działa 32-funtowe. Zwodowano ją 17.04.1855, a dopiero w latach 1859-60 przebudowano na jednostkę śrubową. Pozostałe z tego typu przebudowano na śrubowce na ogół nawet minimalnie później, wszystkie sporo po zwodowaniu. Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie odnośnie postów dzisiejszych: poproszę o podanie różnic 2 fregat typu Castor: Castor(1832.05.02) i Amphion(1846.01.14).