Re: Nowości wydawnicze: OKRĘTY (w tym numery specjalne)
: 2012-09-05, 20:39
Właśnie przeczytałem artykuł Pana Witolda Koszeli "Krążownik ORP "Bałtyk" (chodzi oczywiście o francuski duży krążownik D'Entrecasteaux) w najnowszym numerze "Okrętów" i chciałbym sprostować, tudzież uzupełnić, kilka rzeczy - gwoli przyzwoitości.
Pierwsza sprawa dotyczy stwierdzenia, że "Jego sylwetka...była bardzo typowa dla francuskich okrętów tamtego okresu, których konstruktorzy (...) bardzo uparcie projektowali swe okręty, wyciągając wnioski ze stoczonej ponad trzydzieści lat wcześniej (!) słynnej bitwy pod Lissą, w której okręty ... austriackiego admirała Tegethoffa bardzo skutecznie taranowały okręty floty włoskiej, niekiedy nie używając nawet przy tym dział. Niestety skutkowało to pojawianiem się co jakiś czas iście archaicznych konstrukcji, do których można było zaliczyć również "d'Entrecasteauxa" z jego wręcz kuriozalnym taranem dziobowym...".
Z całym szacunkiem dla autora artykułu, ale fragment ten zawiera co najmniej dwa drastyczne błędy.
1) Pod Lissą próby taranowania były generalnie NIESKUTECZNE! I to zarówno ze strony austriackiej (z ich strony zanotowano sześć takowych, z tego dwie zakończone sukcesem choć w jednym przypadku problematycznym gdyż drewniany liniowiec Kaiser odniósł przy tym większe uszkodzenia niż zaatakowany włoski pancernik Re di Portogallo) jak i włoskiej (tu można było naliczyć siedem prób - wszystkie nieudane). Jest więc prawdą, że dość przypadkowe staranowanie i zatopienie Re d'Italii wywarło wielki wpływ na rozwój morskiej sztuki wojennej, stwierdzenie o wielkiej "skuteczności" jest jednak co najmniej niewłaściwe. Przy tym okręty tak jednej jak i drugiej strony strzelały przy tym do siebie bardzo intensywnie (artyleria odegrała w tej bitwie większą rolę niż jej się to zazwyczaj przypisuje - drugi włoski pancernik Palestro zatonął od wybuchu amunicji wywołanej pożarem spowodowanym właśnie przez ostrzał artyleryjski). Choć prawdą jest, że akurat przy zatopieniu Re d'Italii praktycznie do siebie nie strzelano. Ale stało się tak z powodu przypadkowości całej sytuacji.
2) Nie każda rzecz która wygląda na taran tym taranem jest! I tak jest właśnie z konstrukcjami francuskimi końca XIX wieku. Charakterystyczna "ostroga" dziobowa, niekiedy rzeczywiście monstrualnych rozmiarów, taranem nie była - także na d'Entrecasteaux. Ów charakterystyczny kształt kadłuba okrętów francuskich - z wyraźnie zarysowanym zawałem burtowym (pochyleniem dośrodkowym burt) i charakterystyczną dziobnicą o krótkim pokładzie i obniżonym, wysuniętym do przodu dziobie do złudzenia przypominającym taran zapewniać po prostu miała dobre pole ostrzału armat dziobowych (w kierunku dziobu) i dobrą dzielność morską przy zachowaniu wyporności kadłuba. Podkreślanie więc w dalszej części artykułu faktu posiadania owego "taranu" którego "ostrze mogło dosłownie rozpruć okręt przeciwnika na pół" jest stwierdzeniem tyleż błędnym co kuriozalnym!
Tak nawiasem mówiąc zaś wspomniane pochylenie dośrodkowe burt miało nie tylko poprawić pole ostrzału artylerii ale przede wszystkim poprawić stateczność i ogólnie - dzielność morską. Ale to już nie jest błąd tylko co najwyżej niedopowiedzenie.
Kolejny błąd dotyczy informacji na temat artylerii okrętu, a konkretnie jego armat średniego kalibru. Otóż autor podaje, że d'Entrecasteaux uzbrojony byl w 12 armat kalibru 138mm (138,6mm) o lufach długości 30 kalibrów. Z tego zaś co wiem uzbrojony był w 12 armat takowego kalibru Mle 1893, ale wersji I a nie II - wersja II miała rzeczywiście lufy długości 30 kalibrów (przeznaczona była dla mniejszych jednostek), wersja I jednak miała lufy długości 45 kalibrów (autor nie wspomina o modelu armat, ale chyba nie ma na myśli starych zmodernizowanych armat 138mm Mle 1884 mod., przerobionych na szybkostrzelne, o lufach długości 30 kalibrów). Ten błąd jednak spokojnie można Panu Koszeli wybaczyć, gdyż nie tylko on go popełnia (z takimi informacjami można się spotkać - z powodów zapewne o których wspomniałem). Ale już trudno wybaczyć kuriozalną informację o zasięgu tychże armat wynoszącym rzekomo 650 METRÓW!!! I nie jest to chyba przejęzyczenie czy błąd drukarski, gdyż przy informacji tej autor postawił wykrzyknik! Przyznam, że nie wiem jaki zasięg miały armaty 138mm na d'Entrecasteaux, ale stare armaty tego kalibru Mle 1870 o lufach długości 21 kalibrów miały zasięg 7,7 km, zaś Mle 1893 co najmniej 10 km (zasięg zależał od łoża i miejsca zamontowania). Wartość 650 metrów jest tak absurdalnie niska, że powinna autora skłonić do zastanowienia się i sprawdzenia! Dziwię się więc, że coś takiego zdecydował się napisać. I nie interesuje mnie nawet źródło takiej informacji, gdyż nic i tak nie zwalnia nas od obowiązku zachowania zdrowego rozsądku!
Przyznam też, że drażni mnie nieco maniera autora "dziwienia się" przy podawaniu raz po raz, skądinąd poprawnych danych. Które jednak na owe "dziwienie się" nie zasługują, gdyż są dość typowe dla okrętów podobnej klasy w tamtym okresie (chodzi o zasięg, zużycie węgla itp.). Nie uznałbym też "niewielkiej prędkości w porównaniu z ta z prób stoczniowych" - po okresie intensywnej eksploatacji na Dalekim Wschodzie - za jakąś wielką wadę tylko raczej za rzecz normalną. Tym bardziej, że Francuzi nawet w Sajgonie nie posiadali w tym czasie suchego doku mogącego przyjąć tak duży okręt. Po dwóch prawie latach pływania w trudnych warunkach prędkość okrętu po prostu musiała być mniejsza, więc bez przesady. W sumie nie jest to jakiś istotny błąd, ale świadczy o małym zorientowaniu autora w tematyce "okrętowej" okresu "pary i żelaza".
Trochę popsioczyłem na artykuł, ale tych kilka błędów wymagało sprostowania. W sumie jednak tekst da się czytać i biorąc pod uwagę to, że dotyczy on raczej historii okrętu (i to szczególnie jej "polskiej" części) wymienione usterki go nie dyskwalifikują. Tym bardziej, że jest to dopiero jego pierwsza część - z tego wnioskować można iż część druga poświęcona będzie w całości "polskiemu" okresowi w historii okrętu, co biorąc pod uwagę część pierwszą (gdzie poruszona jest kwestia przejęcia krążownika i jego losy do roku 1927) wygląda bardziej obiecująco.
